تبيين عوامل مؤثر بر رعايت اخلاق پژوهش دانشجويان و مقايسه سهم آن‌ها در زيرگروه‌هاي مختلف آموزشي دانشگاه فردوسي مشهد

مقدمه: پرورش و توسعه اخلاق پژوهش در فارغ‌التحصيلان دانشگاهي از اهميت وافري در نظام‌هاي آموزش عالي كشورهاي پيشرو و اسناد فرادست دانشگاه‌هاي ايران به شمار مي‌رود. هدف پژوهش، شناسايي عوامل مؤثر بر رعايت، تعيين اهميت و سهم عوامل اثرگذار بر رعايت اخلاق پژوهش در ميان دانشجويان گروه‌هاي مختلف تحصيلي بود. روش‌شناسي: از نوع همبستگي و جامعه آماري شامل كليه دانشجويان تحصيلات تكميلي در دانشگاه فردوسي مشهد در سال تحصيلي 95ـ1394 بود. حجم نمونه از طريق فرمول كوكران تعيين و به شيوه روش نمونه‌گيري سهميه‌اي 400 نفر تعيين گرديد. يافته‌ها: از طريق پرسشنامه‌اي محقق ساخته كه به منظور سنجش ميزان رعايت اخلاق پژوهش و تعيين عوامل مؤثر بر آن طراحي و تدوين شده بود؛ جمع‌آوري گرديد. براي پاسخ‌دهي به سؤالات پژوهش از آزمون‌هاي رگرسيون چندگانه و آزمون تحليل واريانس استفاده شد. نتيجه‌گيري: از ميان متغيرهاي مؤثر تنها دو مؤلفه محدوديت زماني و فشارهاي محيطي، قابليت پيش‌بيني رعايت اخلاق پژوهش را دارند. نتايج آزمون‌ها نشان داد كه بين گروه‌هاي تحصيلي تفاوت معناداري در رعايت اخلاق پژوهش وجود دارد. ميانگين رعايت اخلاق پژوهش در گروه علوم دامي ـ كشاورزي از ساير گروه‌ها بيشتر بود، سپس رعايت اخلاق پژوهش به ترتيب در گروه‌هاي علوم پايه و علوم انساني و در نهايت در گروه فني مهندسي ديده شد. با توجه به تأثير پژوهش در سرنوشت جامعه، سوگيري اخلاق در پژوهش مي‌تواند مبدأ شكل‌گيري رفتارهاي غيراخلاقي عمده‌تري گردد؛ بنابراين بهتر است با شناخت ساير عوامل، در جهت بهبود رعايت اخلاق پژوهش در دانشگاه‌ها مبادرت شود.