مؤلفه‌ها و شاخص‌هاي مؤثر بر ارتقاي مهارت‌هاي سواد اطلاعاتي كاربران كتابخانه‌هاي عمومي ايران؛ مطالعه دلفي

هدف: كتابخانه ‌هاي عمومي به‌عنوان يكي از مجاري مهم و پركاربردِ ارائه اطلاعات نقش مشاركتيِ قابل‌توجهي در آموزش و ارتقاي مهارت‌هاي سواد اطلاعاتي كاربران دارند. هدف اين مقاله، تعيين مؤلفه‌ها و شاخص‌هاي مؤثر بر ارتقاي مهارت‌هاي سواد اطلاعاتي در بافت كتابخانه‌هاي عمومي كشور با در نظر داشتن خلأ مهارتي جامعه مخاطب و همچنين فقدان برنامه‌ريزي‌هاي منسجم و اجراي مستمر آموزش‌هاي مهارت‌هاي سواد اطلاعاتي، در بافت مذكور است. روش‌شناسي: پژوهش از نظر هدف كاربردي و رويكرد آن آميخته است. داده‌هاي پژوهش با تحليل محتواي چارچوب‌هاي سواد اطلاعاتي و برگزاري سه دور پنل دلفي خبرگان سواد اطلاعاتي گردآوري، شده است. جامعه پژوهش، در بخش جامعه اسنادي متشكل از چهار چارچوب سواد اطلاعاتي و در بخش جامعه انساني متشكل از 11 نفر از خبرگان در دور اول و 10 نفر در دورهاي دوم و سوم بود. براي تجزيه ‌و تحليل داده‌ها از روش كدگذاري و نرم‌افزار مكس‌كيودي‌اي استفاده شد. يافته‌ها: نتايج پنل دلفي، با 48 شاخص و هفت مؤلفه اصلي به اين ترتيب حاصل آمد: «مهارت‌هاي درك و تشخيص نياز اطلاعاتي»، «مهارت‌هاي دسترسي به اطلاعات»، «مهارت‌هاي ارزيابي اطلاعات»، «مهارت‌هاي استفاده از اطلاعات»، «مهارت‌هاي تركيب اطلاعات»، «مهارت‌هاي اشاعه اطلاعات» و مهارت‌هاي «فراسواد». مؤلفه «فراسواد» يكي از مهم‌ترين مؤلفه‌هاي حاصل از پژوهش حاضر با كسب 18 شاخص، يكي از وجوه اصلي و تمايز مؤلفه‌هاي برآمده از نتايج اين پژوهش با چارچوب‌ها و مدل‌هاي پيشين سواد اطلاعاتي براي كتابخانه‌هاي عمومي است. نتيجه‌گيري: نتايج حاصل از اين مطالعه، ضمن رفع خلأهاي موجود و ارتقاي مهارت‌هاي سواد اطلاعاتيِ جامعه مخاطب مي‌تواند با جريان‌سازي علمي مناسب در پر كردن شكاف ‌هاي پژوهشي در حوزه سواد اطلاعاتي در بافت كتابخانه‌ هاي عمومي كشور، نيز مؤثر واقع شود.