بررسي ابزارها و روش‌هاي ايجاد محرميت در خانه‎ي زينت‌الملك شيراز منطبق بر آيات و روايات اسلامي

محرميت را مي توان يكي از اصولي ترين ويژگي هاي معماري اسلامي دانست. خانه كه خصوصي ترين مكان براي فرد به شمار مي آيد؛ از اصلي ترين مكان هايي است كه رعايت محرميت و حريم خصوصي در آن، ضروري است. دين اسلام به خصوص آيات قرآن، سخنان و احاديث پيامبران و امامان معصوم (ع) بر اين اصل و رعايت آن در مسكن، تأكيد ويژه اي داشته است. معماري اسلامي كه پيرو اصول اسلامي است؛ اين آيات و روايات را در تجلي معماري، مورد استفاده قرارداده است. بدين ترتيب معماران سنتي ايران محرميت را به عنوان اصلي اساسي در ساخت بناها به ويژه مسكن، رعايت نموده اند. بنابراين اين سؤال مطرح مي گردد كه آيات و روايات اسلامي چگونه بر ايجاد اصل محرميت در خانه تأكيد دارند و نمود اصل محرميت و تطبيق آن با آيات و احاديث اسلامي در فضاهاي خانه به چه صورت است؟ در جهت پاسخ به سؤال مزبور، تحقيق حاضر بر روي خانه ي زينت الملك شيراز به عنوان يك نمونه موردي شاخص در شهر شيراز، متمركز گرديد. اين مقاله بر آن است تا ضمن شناخت اصل محرميت و احاديث اسلامي مربوط به اين اصل، به بررسي عوامل محرميت ساز در خانه ي تاريخي زينت الملك به عنوان يكي از بناهاي شاخص شهر شيراز بپردازد و ضمن تطبيق آيات و روايات اسلامي با عوامل محرميت ساز در كالبد اين بنا، به بررسي تأثير اين اصل در سازمان دهي فضايي اين خانه بپردازد و ترفندهاي خاص به كارگرفته شده در حفظ محرميت اين خانه را بازشناسد. در جهت تحقق اين هدف در اين پژوهش، از روش توصيفي تحليلي استفاده گرديده است. بخش مباني نظري با بهره گيري از منابع كتابخانه اي و سايت هاي اينترنتي معتبر به بررسي و تفكيك آيات و احاديث اسلامي مربوط به اصل محرميت پرداخته است و بخش بررسي نمونه مودي با استفاده از مطالعات ميداني به صورت مصاحبه و مشاهده ي مستقيم از بناي زينت الملك انجام گرفته است. با بررسي آيات و احاديث اسلامي و تطبيق آن با مصداق هاي محرميت ساز در معماري خانه ي زينت الملك مي توان گفت كه اصل محرميت در كالبد بنا به صورت ديداري و شنيداري نمود مي يابد و از طريق چهار ابزار درون گرايي، تناسبات، سلسله مراتب و مكان يابي ايجاد شده است كه اين اصول منطبق بر آيات قرآن و احاديث پيامبر و معصومين (ع) مي باشند. معماران در گذشته با استفاده از اين ابزارهاي معمارانه به روش هاي مختلف، محرميت بنا را تأمين مي كرده اند.