مديريت شهري دوران اسلامي در فضاهاي اقتصادي شهر و توسعه و بكارگيري آن در شهرهاي ايران امروز

از اواخر دهه يِ 1980ميلادي اداره يِ امور شهرها توسط بخش خصوصي با تأكيد ويژه بر نواحي بهبود كسب و كار مورد توجه مديران شهري قرار گرفته است. بررسي علمي و تجربي در زمينه يِ ارتباط بين تمركززدايي مديريتي و رشد اقتصادي در سطح محلي در راستاي كاهش تصدي گري دولت هاي مركزي در بين برنامه ريزان شهري نيز به پايه اي براي پژوهش هايِ بحثي تبديل شده است. اين رابطه توسط بسياري از اقتصاددانان توسعه و بخش عمومي در سطح بين المللي نيز بررسي شده است؛ به نحوي كه نظريه هاي تمركززدايي، ايجاد و گسترش مشاركت مديريت محلي در روند تصميم گيري هاي محلي به منظور پي ريزي توسعه اي درون زا و پايدار در مناطق محلي را مورد تأكيد قرار داده اند. از سويي ديگر روندهايِ مليِ تمركززدايي و خصوصي سازي، شهرهايِ ايرانِ امروز را با چالش هايي مواجه كرده است. چالش اساسي در اين زمينه، سازوكار انتقال منافع عمومي از نهادهاي ملي و مركزي به نهادهاي محلي و از نهادهاي محلي به نهادهاي خصوصي است. فرايند اين انتقال و نحوه يِ توسعه و انطباق اصول نوين مديريت شهري در ايران با تأكيد بر انجمن هاي صنفي شهرهاي دوران اسلامي هدف اصلي اين مقاله است. به منظور دستيابي به اين هدف سه نگاه به مديريت شهرهاي اسلامي در فضاهاي اقتصادي شهر و سپس شهرهاي امروز مورد بررسي قرار گرفته است. نگاه اول به پيشينه يِ تاريخيِ مديريت شهري از طريق نهادهاي صنفي توجه دارد. نگاه دوم، سامانه هاي مدرن در شهرهاي اروپايي و آمريكايي نظير نواحي بهبود كسب و كار را مورد بررسي قرار مي دهد و در نهايت تغييرات ساختاري و مديريت شهري در فضاي تجاري شهرها در دوران پهلوي اول و دوم به عنوان بخشي از واقعيت شهرهاي ايران امروز بررسي شده اند. يافته هاي اين پژوهش نشان مي دهد در شهرهاي ايران از ديرباز تاكنون ساختارها و نهادهاي اجتماعي براي صنوف و تجار وجود داشته است و تا قبل از انقلاب مشروطيت اين نهادها و تشكل ها در وجه فضايي خود در فضاي شهري بازارها و فضاي محلات شهري بروز و ظهور پيدا مي نمودند و در دوران پهلوي اول و دوم تغييرات اساسي در اين فضاها ايجاد شد. در نهايت تلاش مي شود نحوه يِ تأثير و تأثر الگوهاي نوين مديريت شهري بر مديريت شهري در دوران اسلامي در قالب مدل سازي مفومي ارائه شود.