ارزيابي عوامل تأثيرگذار بر فرم در معماري بومي، در اقليم سرد و كوهستاني

در نگاهي جامع، دانش بومي، بخشي از سرمايه ملي است كه باورها، ارزش ها و دانسته هاي هر قوم را در بر مي گيرد. سابقه كهن معماري ايران مجموعه اي بزرگ از معيارها و روش هاي طراحي كالبد و فرم بومي را به وجود آورده كه متناسب با متغيرهاي جغرافيايي، فرهنگي و معيشتي شكل گرفته اند. شناخت بوم، معماري بومي، فرم، اشتراكات معنايي و كاركردي اين عوامل مي تواند پيش زمينه اي قوي براي معماري حال حاضر ايجاد نمايد؛ زيرا يكي از مسائل مهم زيستگاه هاي جوامع انساني، نگرش به مسائل بوم آورد آن سرزمين است؛ و بدون نگرش به مسائل بومي و بوم آورد آن سرزمين و بدون در نظر گرفتن كم و كيف مسائل اجتماعي، فرهنگي، سياسي، اقتصادي و اقليمي هر بوم و سرزمين، برنامه ريزي براي آن مكان را با چالش هاي غيرقابل حل، روبه رو خواهد كرد. از طرفي، معماري بومي را نبايد تنها به عنوان تاريخي از گذشتگان دانست؛ بلكه نياز است با بازبيني درست از آن، سعي در بازگرداندن ويژگي هاي مثبت اين معماري به دنياي معماري امروز را داشت. همگام با اين مطالب، اين پژوهش نيز به دنبال شناخت پتانسيل هاي معماري بومي جهت توسعه پايدار در معماري حال حاضر است. لذا در اين نوشتار سعي براين است كه عوامل تأثيرگذار بر فرم در معماري بومي تشريح شود. جهت حصول به اين امر، در بخش نظري با ابزار مطالعات كتابخانه اي و با استفاده از روش تحليليتوصيفي متون به ارائه چارچوب نظري پرداخته مي شود؛ در بخش عملي نيز با تهيه پرسشنامه و مصاحبه با افراد صاحب نظر و به صورت موردي، چارچوب نظري مذكور در رابطه خانه هاي واقع در اقليم سرد و كوهستاني، از طريق آزمون آماري و با استفاده از نرم افزار SPSS ارزيابي مي گردد. در نهايت يافته هاي حاصل، با استفاده از استدلال منطقي مورد تحليل و بررسي قرار مي گيرند و مشخص مي شود كه كدام عامل (عوامل) بيشترين تأثيرگذاري را در فرم معماري بومي خواهند داشت. نتايج حاصل نشان مي دهد كه از نظر صاحب نظران شاخص باورها و اعتقادات (فرهنگمذهب) با بيشترين ميانگين (3.82) اولويت اول و شاخص اصول فيزيكي ساخت (مصالحتكنيك) نيز با كمترين ميانگين (3.44) پايين ترين اولويت را دارد و به طور كلي به ترتيب اهميت، تمامي شاخص هاي اصلي يعني باورها و اعتقادات، عوامل رفاهي، جغرافياي محل و اصول فيزيكي ساخت، از نظر تأثيرگذاري در فرم بناهاي مسكوني داراي شرايط مطلوبي هستند.