تطبيق نظريه «اختلاف حقايق وجودي» در حكمت مشاء با نظريه «اتحاد حقيقت وجود و اختلاف مراتب آن» در حكمت متعاليه

The comparison of the theory of " the difference between existential truths" in peripatetic philosophy with the theory of " the unity of the truth of existence and The differences of its levels" in the transcendental wisdom

ملاصدرا در برخي آثار خود مدعي شده است كه ميان قول به اتحاد حقيقت وجود و اختلاف مراتب آن در حكمت متعاليه با قول به اختلاف حقايق وجودي در حكمت مشاء، تخالفي نيست. نوشتار حاضر با هدف بررسي و تبيين اين ادعا، به روش تحليلي-انتقادي به تحقيق پرداخته است. مشائين سه قسم تمايز را بر شمرده‌اند؛ تمايز به تمام ذات، تمايز به جزء ذات و تمايز به عوارض ذات، كه اختلاف حقايق وجوي را نمي‌توان در هيچ كدام از اين سه دسته قرار داد. از اين رو براي تبيين اختلاف حقايق وجودي به سراغ نوع چهارم تمايز، يعني؛ تمايز تشكيكي رفته‌ايم. ابن‌سينا تشكيك در ماهيت را ابطال كرده است و به صورت صريح به تشكيك در وجود نپرداخته است. اما تصريحات وي به مباحثي هم‌چون شدت‌وضعف وجود، و رابطه علي‌ومعلولي وجودات، مويد اين مطلب است كه براي تبيين اختلاف حقايق وجودي، مي‌توان تشكيك خاصي وجود را به ابن سينا نسبت داد. پس مي‌توان گفت ادعاي ملاصدرا مبني بر عدم تخالف ميان نظريه اختلاف حقايق وجودي مشائين و نظريه خودش، يعني؛ اتحاد حقيقت وجود و اختلاف مراتب آن (تشكيك خاصي وجود)، ادعاي درستي است و بلكه مي‌توان ادعا كرد كه ميان اين دو نظريه عينيت برقرار است.

Mulla Sadra has claimed in some of his writings that there is no difference between the unity of the existence and the difference of it in the transcendentalist wisdom, with the theory of difference of existential truths in the peripatetic philosophy. The present article aims to investigate and explain this claim by analytical-critical method. the Mashayyans have counted three type distinctions: the distinction to all nature, the distinction in nature and the distinction between the effects of nature, that the difference between existential can not be placed in either of these three categories. Hence, in order to explain the difference between existential, we go to the fourth type of distinction, namely, gradation of distinction. Ibn Sina has revoked gradation of nature and has not explicitly discussed about gradation of existence. But his points to topics such as the Severity and weakness of existence and the Principle of causation, suggest that, in order to explain the difference between existential, one can attribute a gradation of existence to Ibn Sina. Therefore, it can be said that Mulla Sadra's claim that there is no discrepancy between the theory of the difference between existential of the Mashayyans and his theory, namely, the unity of the existence and The difference of it (gradation of existence), is a correct claim, but It can be said that this is the same between these two theories.