تصرفات مولانا در داستان‌پردازي با رويكرد اطناب

ترديدي نيست كه مولانا در سرايش مثنوي وامدار متون عرفاني و حكمي پيش از خود است. با وجود اين، پاسخ بدين پرسش كه چرا مثنوي معنوي يكي از شاهكارهاي بي‌بديل ادب پارسي است، پرسشي است كه سال‌ها ذهن پژوهشگران اين حوزه را متوجه خود كرده‌است. نبوغ داستان‌پردازي مولانا نسبت به اخلاف خود يكي از دلايل برتري اين اثر است. شايد هيچ شاعري مانند مولانا به اين حد در دقايق داستاني تصرف نكرده‌است. او گاه داستاني را قبض مي‌دهد و آن را در نهايتِ ايجاز و اختصار بيان مي‌كند و گاه حكايتي را بسط مي‌دهد و آن را در چندصد بيت بيان مي‌كند. در اين مقاله، نگارندگان با احصاي داستان‌هاي گسترش‌پذير در مقايسه با مآخذ آن، به تحليل پنج داستان مثنوي پرداخته‌اند و ميزان تصرفات مولانا را در ساختار حكايت، با رويكرد اطناب مشخص كرده‌اند تا تفوق حكايات بسيط مثنوي در مقايسه با مآخذ آن آشكار گردد. نتيجۀ به‌دست‌آمده نشان مي‌دهد كه بسط (اطناب) داستان در مثنوي، كاملاً آگاهانه و با اهداف مشخصي بوده‌است.