صفات بلاغي با تكيه بر جنبه‌هاي كنايي آن در غزليات سعدي شيرازي

مبحث دستور در عرصۀ بيكران زبان و ادبيات فارسي به عنوان يكي از مباحث اساسي فنون و نظم سخن بسيار پركاربرد است. با توجه به اين امر، بررسي بن‌مايه‌ها و عناصر دروني اين مقوله بستر مناسبي را براي تحقيق و پژوهش بسيار فراهم مي‌آورد. «صفت» يكي از مقوله‌هاي دستور زبان فارسي است و كار آن از نظر منطقي و دستوري در كلام، خاص كردن موصوف است. در عين حال، «كنايه» از مباحث بيان و بديع است كه از طريق استدلال و دريافت معني صورت مي‌گيرد. يكي از شگردهاي زباني سعدي، آوردن صفات و تعابير كنايي زيباست كه از آن براي برجسته‌سازي كلام خويش بهره مي‌گيرد و با كمك اين عناصر شاعرانه و بديع بر جذابيت كلام خود مي‌افزايد. هدف از اين جستار، بررسي بسامد عناصر و بن‌مايه‌هاي صفت با توجه به جنبه‌هاي كنايي آن از نظر ساختار لفظي، انواع صفت و روابط و مناسبات آن در غزليات سعدي شيرازي است. روش كار در اين پژوهش، توصيفي‌ـ آماري است. صفت‌هاي كنايي به عنوان يكي از اجزاي سازندۀ زبان محاوره در غزليات سعدي نمودِ بسيار روشن و آشكاري دارد كه البته در اين ميان، سهم سعدي در كاربرد صفت‌هاي كنايي به طور محسوسي كمتر از هم‌عصران خود است.