بررسي سه برهان سلّمي، تُرسي و حفظ النسبة در اثبات تناهي ابعاد با تكيه بر ديدگاه ملا عبدالرزاق لاهيجي

Review of three arguments Sollami, Torsi and Hefz Al nesbe( maintaining the relation) in proving finiteness of dimensions based on Mullah Abdul Razzaq Lahiji's view

تناهي ابعاد پيش فرض تصديقي بسياري از رهيافت هاي فلسفي است. بر اين اساس فيلسوفان مسلمان به اين مسأله توجه بسيار نشان داده اند. تنها ملاصدرا در چهار بحث مهم اثبات محرك بلا متحرك، اثبات واجب الوجود، اثبات ملائكه عقلي، فرق بين جسم زميني و أخروي از تناهي ابعاد به عنوان مقدمه استدلال استفاده كرده است. اما تبار و ساختار اين مسأله به درستي مشخص نيست. عده اي اين مسأله را در طبيعيات و عده اي آن را در الهيات دسته بندي كرده اند. ميرداماد بر كساني كه اين مسأله را جزء طبيعيات دانسته اند تاخته است. قوشجي بر سه دليل اثبات كننده آن (سلمي، ترسي و حفظ النسبه) اشكال وارد مي كند. اين مقاله با تكيه بر ديدگاههاي عبدالرزاق لاهيجي تناهي ابعاد را مي كاود. ابتدا ساختار دقيق اين مسأله را تحليل مي كند و صورتبندي دقيق مسأله را نشان مي دهد تا از كژتابي و ابهام زباني و ذهني مسأله را بپيرايد. پس از آن اين مسأله را تبارشناسي مي كند. اين نوشتار نشان مي دهد بهتر است اين مسأله در تعليميات مورد بررسي قرار گيرد لاهيجي از ميان سه برهان اثبات كننده تنها برهان حفظ نسبت را خالي از هر خللي مي شناسد و دو برهان ديگر را أخص از مدعا مي داند. با اين حال اشكالات قوشجي را رد مي كند. اين مقاله تطورات علمي در اين سه برهان را رصد مي كند و به عنوان نوآوري در استدلال آوري آن را گزارش مي كند.

Finiteness of dimensions is the confirmation default of many philosophical approaches. This article based on Abdul Razzaq Lahiji's views addresses this issue. First, it analyzes the exact structure of the problem and shows the exact formulation of the problem to remove structural ambiguity and linguistic and subjective ambiguity, after that identifies this problem. This article suggests that it is better to examine this issue in teachings, although in realization, the philosophers have categorized this issue in natural sciences and theology. As a judge between classifying this issue in natural sciences and theology, Mir Damad's view that is classification in theology is underlined by the article. This article, in reasoning for the scientific recognition of finiteness of dimensions analyzes three arguments of its six_ dimensional arguments that are close to exit based on Lahiji's view. Among these three arguments Lahiji considers only the argument of maintaining the relation empty of any impediment and considers the other two arguments specifically from the claim. This article monitors the scientific evolution in these three arguments and reports it as an innovation in its reasoning.