كليدواژه :
معناشناسي مفاهيم اخلاقي , ارزش و الزام اخلاقي , مور و عدليه , علامه حلي , حسن و قبح اخلاقي
چكيده فارسي :
معناشناسي مفاهيم اخلاقي، بداهت و تعريف‌‌‌پذيري يا تعريف‌ناپذيري آنها از زمره مباحث فلسفه تحليلي اخلاق است. در اين مقاله تلاش كرده‌ايم تا با تكيه بر معناشناسي فيلسوفان تحليلي اخلاق معاصر از مفاهيم اخلاقي، ديدگاه علامه حلي را به عنوان يكي از متكلمان اماميه كه بيش از ديگران به مباحث فلسفة اخلاق پرداخته است، توضيح داده و بررسي كنيم. اگرچه علامه حلي مانند آدامز از فيلسوفان تحليلي اخلاق معاصر، مفاهيم خانوادة «ارزش» را از مفاهيم خانوادة الزام «تفكيك» نكرده است، ولي مانند جورج مور مفاهيم اخلاقي را بسيط و در نتيجه، غير قابل تعريف حدي مي‌داند. البته، برخلاف مور كه تنها مفهوم خوب اخلاقي را غيرقابل تعريف مي‌داند، اولاً هر دو مفهوم «خوب» و «بد» يا حسن و قبح را بديهي و غير قابل تعريف مي‌داند، ثانياً به مدد مفهوم «استحقاق ستايش و نكوهش» از آنها تعريفي رسمي ارائه داده و معتقد است كه اين نوع تعريف، منافاتي با بداهت آنها ندارد. همچنين، وي همچنين مفاهيم «خوب» و «بد» اخلاقي را از خوب و بد زيبايي‌شناختي جدا كرده و تا حدودي، به تمايز جان لاك ميان كيفيات اوليه و ثانويه نزديك شده است.
چكيده لاتين :
The semantics, e.g. self-evidence and (in)definability, of moral concepts is one of the considered subjects on Ethics. In this article, we shall try to explore al-ʿAllāma al-Ḥillī's views, as a theologian (mutakallim) considering his moral viewpoints more clearly than his predecessors, on the subject and explain it accordance with the contemporary debates. Unlike Adams, the moral philosopher, although he does not distinguish between moral value and that of obligation, he believes, like Moore, that the moral values are simple and indefinable by ḥaddī definition. It should be noted that unlike Moore claiming that merely “Good” is indefinable, firstly, Ḥillī, I think, believes that both “Good” and “Evil” are like that. Secondly, he asserts a rasmī definition praise and blame desert (istiḥqāq al-madḥ wa al-dhamm). It can be understood from his views that the definability by rasmī definition and self-evidence are compatible. Besides, he takes apart moral values from that of aesthetic. His distinction is similar to that of John Lock separating Primary Qualities from Secondary Qualities.
