واكاوي مقولۀ آگاهي‌بخشي در نامه‌هاي امام‌ علي(ع) به مردم براساس روش تحليل محتواي كيفي

آگاهي‌بخشي به‌عنوان يكي از كاركرد‌هاي مهم و اساسي رسانه‌ها، ازجمله روش‌هاي تربيتي اسلام براي تحقق عدالت اجتماعي است كه تبيين آن با استفاده از روش‌هاي متن‌كاوي علمي و بر اساس اسناد معتبري چون مكاتبات امام علي(ع) مي‌تواند راهگشاي فهم عميق در آن باشد. مقالۀ حاضر با روش تحليل محتواي كيفي با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA به تحليل و واكاوي  مقولۀ آگاهي‌بخشي پرداخته است. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه با توجه به بسامد بالاي مضامين در مقوله آگاهي‌بخشي در مقايسه با ديگر مقوله‌هاي مطرح در نامه‌هاي امام به مردم، حضرت در ميان روش‌هاي تربيتي براي تحقق عدالت اجتماعي بالاترين ميزان توجه را به روش آگاهي‌بخشي داشته‌اند. مقوله آگاهي‌بخشي در اين نامه‌ها شامل سه زير‌مقوله است كه اين زيرمقوله‌ها عبارتند از: روشنگري در خصوص ولايت و امامت، افشاگري سياسي در خصوص مخالفان و دشمنان و تبيين سبك زندگي پرهيزگاران. با توجه به اختصاص  87.77 درصد از مضامين به دو زيرمقوله روشنگري و افشاگري سياسي مي‌توان به اين نكته دست يافت كه اولويت حضرت در آگاهي‌بخشي به مردم، اعتلاي بينش سياسي آنان بوده است. بررسي كاربرد عبارات در هر بافت، بسامد مضامين، تشبيه‌ها و استعاره‌ها، قيود تأكيدي، اطناب و ايجاز و... لايه‌هاي پنهان معنايي هر بافت از كلام حضرت را بيشتر آشكار نموده است و بدين‌ترتيب با تمركز بر لايه‌هاي پنهان معنايي، اولويت‌ها و تاكتيك‌هاي حضرت در آگاهي‌بخشي به مردم و موضع‌گيري‌هاي ايشان در خصوص وقايع بيشتر نمايان گرديده است.