همپايگي تشبيهات در خطبه‌هاي نهج‌البلاغه

تشبيه يكي از زيباترين فنون بيان است كه نمود فراواني در خطبه‌هاي نهج‌البلاغه دارد و در راستاي سهولت درك معنا و اقناع مخاطب به كار مي‌رود. يكي از ويژگي‌هاي سبكي تشبيهات خطبه‌ها، استفاده فراوان از ساخت‌هاي همپايه است، همپايگي از زيرشاخه‌هاي لايه نحوي سبك شناسي است و در ساخت هايي رخ مي دهد كه دو يا چند واژه، گروه و يا جمله واره با حروف ربط همپايه‌ساز به يكديگر مربوط شوند و در يك وظيفۀ دستوري قرار گيرند. حدود نيمي از تشبيهات خطبه‌ها در ساخت‌هاي همپايه پديدار شده‌اند كه برخي از آن‌ها تشبيهات متوالي و برخي ديگر مشبه‌به تشبيهات جمع هستند. اين ساخت ها با اشكال و اهداف گوناگون در ساخت هاي دوسازه اي، سه سازه اي، چهار سازه اي و زنجيره اي به كار رفته اند كه در پيام‌رساني تشببيهات و انتقال معنا به مخاطب، نقش به سزايي دارند. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصيفي تحليلي به بررسي ساخت‌هاي همپايه در تشبيهات خطبه‌هاي نهج‌البلاغه بپردازد و تأثير همپايگي را در انتقال پيام و انديشه مورد نظر امام(ع) بيان دارد. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه حرف ربط همپايگي تشبيهات در اكثر موارد حرف «واو» است و ميان سازه ها رابطه هايي نظير ترادف، تضاد، افزايش، تسويه و نفي وجود دارد. همپايگي نحوي نقش به سزايي در همپايگي آوايي و موسيقايي كردن تشبيهات دارد. صنايع بديعي ازجمله سجع، جناس، تضاد، تقابل و... در ميان سازه‌هاي همپايه به‌چشم مي‌خورد كه مي‌توان گفت همپايگي بلاغي تشبيهات با همپايگي نحوي و آوايي پيوند خورده است.