تحليل بازنمايي زن در گفتمان اعتدال: تحليل گفتمانيِ سخنراني‌هاي حسن روحاني

The Discourse Analysis of Rouhani’s Speeches on Women’s Problems

در ايران، در دهه‌هاي اخير، گفتمان‌هاي اصلاح‌طلبي، اصول‌گرايي و اعتدال هر يك به گونه ­اي به بازنمايي زنان پرداخته، هويت‌هايي را به آنان منتسب نموده و سياست‌گذاري‌هاي مربوطه شان را بر آن اساس بنا نهاده‌اند. گفتمان اعتدال‌طلب روحاني به عنوان جديدترين و ناشناخته ترين گفتمان در اين عرصه كمتر مورد واكاوي علمي قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر تحليل گفتمان سخنراني‌هاي روحاني، نماينده رسميِ دولت اعتدال، به منظور شناسايي و معرفيِ ويژگي‌هاي منتسب به زنان در اين گفتمان است. رويكرد راهنما در تحقيق، رويكرد لاكلا و موفه بوده است. بر اساس تحليل مضامين سخنراني‌ها مي‌توان گفت، «برابري جنسيتي» دال مركزي اين گفتمان بوده؛ «عفاف محوري»، «هم‌ارزي فضاي عمومي و خصوصي»، «نقش‌هاي اجتماعي فراسنتي»، «بازخواني اسلامي- انقلابي از جنسيت» و «نگاه غير امنيتي به حضور زنان» برهه‌هايي هستند كه زنجيروار حول دال مركزي بالا براي تثبيت موقتي معناي هويت و جايگاه اجتماعي زنان مفصل‌بندي شده­اند. همچنين به نظر مي­رسد گفتمان اعتدال، بيشتر اجتماعي - اقتصادي است تا سياسي (اصلاح طلبي) يا فرهنگي (بنيادگرايي)؛ اما مجموعه دال­هاي مورد تأكيد آن با گفتمان اصلاح طلبي قرابت و سنخيت بيشتري دارد تا گفتمان اصول­گرايي.

Women’s issues have always been among the most controversial topics in various fields of study, especially in policy making. Accordingly, the two main discourses of the Islamic Republic of Iran, namely the fundamentalist and the reformist ones, have formed their own specific discourse. Rouhani’s moderate discourse, passing the two major ones, claims to have a balanced approach towards women’s issues. The aim of this study has been to explore the articulation of women’s cause in the present moderate presidency of Iran through discourse analysis. Laclau and Mouffe’s approach was used for this purpose. The data analysis showed that “gender equality” has been the nodal point of Rouhani’s discourse. Moreover, such issues as “chastity centrality”, “the equivalence of public and private spaces”, “meta-traditional social roles”, “the Islamic-revolutionary rereading of gender”, “women’s widespread social presence as a non-security issue” are the critical points which have been joint together around the nodal point mentioned above. It also seems that the discourse of moderation is rather socio-economical than political (regarding the reformists) or cultural (regarding the fundamentalists). However, the sum of the points under emphasis has more to do with the reformist discourse than the fundamentalist one