پديد آورندگان :
عالمي، بابك داﻧﺸﮑﺪه ﻫﻨﺮ و ﻣﻌﻤﺎري- ﮔﺮوه ﻣﻌﻤﺎري , اسدي چيمه، نغمه داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻨﺮ اﺻﻔﻬﺎن , كمالي زارچي، صديقه داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ،
كليدواژه :
كاشان , مسجدجامع , مناره , ساختار , تزيينات
چكيده فارسي :
پيشينه مناره مسجدجامع كاشان، با توجه به كتيبه آن به سال 466ق بازميگردد. يكي از ويژگيهاي بارز آثار معماري بازمانده از اين زمان از جمله منارهها، استفاده گسترده و ماهرانه از آجر و پيوستگي تزيينات آجري با ساختار بناهاست. در مناره كاشان برخلاف ساير نمونههاي همدوره، كاربست ماهرانه آجر به چشم نميخورد. همچنين تصاويري كه از اين مناره در هنگام آسيبديدگي نماي آن در دست است، نشان ميدهد كه ميان نما و ساختار پيوندي وجود نداشته و نما چون پوستهاي مجزا بدنه مناره را در بر گرفته بوده است. همين امر سبب شده تا طي زمين لرزه سال 1192 هجري قمري يا به دلايل ديگر، بدون فروريختن ساختار مناره، نماي آن دچار آسيب جدي شود. به همين دليل، صورت تزيينات اصيل و اوليه بنا و نيز ميزان تطابق تزيينات پس از مرمت با صورت اصيل آن مشخص نيست. هدف مقاله حاضر اين است كه با بررسي اسناد تصويري، بخشهاي اصيل مناره را شناسايي كند و نسبت تزيينات فعلي را با صورت اصيل آن بسنجد و سپس به علت بهكارگيري فني متفاوت از فنون رايج زمانه در ساخت اين مناره دست يابد. راهبرد اين تحقيق، تفسيري تاريخي و توصيفي تحليلي است و دادههاي آن از خلال اسناد تصويري و متون و نيز از راه مطالعات ميداني گردآوري شدهاند. حاصل اين پژوهش آن است كه طي مرمت، تزيينات مناره اغلب بدون توجه به نقوش قبلي، از نو ساخته شدهاند. حتي در كتيبه نيز كه بر اساس تصاوير دچار آسيب جدي نبوده است، دخل و تصرفهايي ديده ميشود. همچنين درباره تفاوت در فن اجراي تزيينات، بررسيها در اين مقاله منجر به اين فرضيه شده است كه مناره كاشان در دوره سلجوقي از اساس ساخته نشده بلكه مربوط به دورههاي پيشين و احتمالا جزيي از مسجد اوليه بوده و در دوره سلجوقي نمايي آجري بدان افزوده شده است.
چكيده لاتين :
Based on its inscription, the history of Kashan’s Jame mosque minaret dates back to 466 A.H. One of the prominent features of remaining architectural works, including minarets, is the vast and subtle use of bricks and the brick ornament’s integrity with the structure of buildings. Unlike other examples contemporary with Jame mosque minaret, there is no trace of subtle brick decoration. Also, the minaret’s pictures at the time of its damaged façade shows that there was no connection between the façade and the structure, and that the façade was a separate shell covering the structure of the minaret, therefore the façade of minaret was damaged severely because of 1192 A.H. earthquake or some other reason while the structure remained whole. Because of afore mentioned facts, the original decoration and the degree of conformity between the post-restoration decoration and the original one is unknown. The purpose of this article is first, to pinpoint the original parts of minaret and evaluate the degree of conformity between the current decoration and the original one, through examining visual documents, and then to uncover the reason behind choosing a different technique in building this minaret. The strategies of this research are historical and descriptive analytical interpretation and its data were gathered thorough visual and text documents as well as field researches. This study resulted in the fact that, during the restoration process, minaret decoration was renewed with no regard for the original design. Even in the inscription, that remained almost intact based on the pictures, signs of interpolation can be seen. Regarding the different decoration techniques, the study led to the hypothesis that minaret was not build in Seljuk period, but rather in earlier periods as a part of the main mosque and was later decorated using bricks in the Seljuk period.
