كاربست شاخص ‌هاي ادراك اجتماعي در بازآفريني منظر رودخانه‌‌ هاي شهري (نمونه موردي رودخانه خشك شيراز)

زمينه و هدف: بنا به تعريف، منظر شهري ساختاري طبيعي است كه در قرارگاهي شهري واقع شده است و پژوهش در زمينه ادراك اجتماعي به معناي پژوهش در ارزشهاي شكننده‌اي است كه منظر به عنوان نمود و ابزار انتقال آن در يك جامعه عمل مي‌نمايد. از اين حيث برخلاف مرمت منظر كه رويكردي اغلب اكولوژيكي دارد، موضوع كمتر پرداخته شده‌اي در بازآفريني رودخانه‌هاي شهري است. رودخانه خشك شيراز از لبه‌هاي طبيعي و تاريخي شهر است كه به سبب فقدان آب كافي، مداخلات كالبدي فراوان، آثار تاريخي و مذهبي ارزشمند در مسير خود، به نماد و بخشي از هويت طبيعي شهر بدل شده است. هدف اين پژوهش شناسايي مولفه‌هاي ادراك اجتماعي در منظر اين رودخانه مبتني بر الگوي پيشنهادي تحليلي خاص اين نوشتار است كه در نهايت به تبيين شيوه‌اي از فرايند بازآفريني منظر رودخانه‌هاي شهري منتج مي‌شود كه بر اساس مولفه‌ها و شاخص‌هاي ادراك اجتماعي پايه‌گذاري شده است.  روش بررسي: در اين پژوهش از راهبردهاي تركيبي شامل راهبرد «تحليل محتوا» و  «توصيف پيچيده در منظر» به همراه مورد پژوهي با رويكردي اكتشافي در زمينه‌اي پيمايشي استفاده شده است. همچنين جهت سنجش ادراك اجتماعي شهروندان در مجموع 32 نفر مورد مصاحبه نيمه سازمان يافته قرار گرفته‌اند. شاخص‌هاي ارزيابي ادراك اجتماعي مبتني بر مطالعات نظري در دو دسته شامل «ارتباط منظر با مردم» (6 مولفه) و «ارتباط مردم با منظر» (4 مولفه) تبيين و به‌ وسيله پيمايش ميداني (مصاحبه و عكاسي و ارزيابي تخصصي) مورد سنجش عملي قرار گرفته است. يافته ها : يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه محدوده بالادست رودخانه از ظرفيت ادراك اجتماعي بالاتري نسبت به ساير بخش‌ها برخوردار است. ادراك شهروندان به ترتيب شامل مولفه‌هاي «زيست محيطي»، «كاركردي و فعاليتي» و «احساسي» بوده و از نظر شهروندان شاخص‌ترين عناصر موجود در منظر رودخانه به ترتيب عناصر «زيست محيطي»، «كالبدي و انسان ساخت» و «كاركرديفعاليتي» مي‌باشند. نتيجه گيري: تحليل شاخص‌ها و مولفه‌هاي ادراك اجتماعي در اين نمونه موردي نشان از يكسويه بودن شاخص‌ها به نحوي دارد كه اغلب شامل مولفه‌هاي «ارتباط منظر با مردم» است. اين موضوع مي‌تواند ناشي از ظرفيت هاي بالقوه طبيعي و مكاني منظر رودخانه در شهر باشد. اصول بازآفريني منظر لبه‌هاي طبيعي شهري با توجه به نمونه موردي و مبتني بر ادراك اجتماعي از منظر با  تبيين راهبردهاي «فرهنگي، نمادين و هويتي»، «تفريحي» و «حساسيت اجتماعي و قانوني» مدل‌سازي و قابل پيشنهاد است.