بررسي پرتوزايي محيطي در مصالح ساختماني مصرفي شهرستان اراك

زمينه و هدف: انسان ها همواره در معرض پرتوهاي يون ساز قرار دارند. يكي از منابع اين پرتوها، تابش هاي هسته اي مربوط به ويژه هسته هاي پرتوزاي موجود در آب، خاك، سنگ، از جمله مصالح ساختماني است. پرتو هاي يون ساز براي موجودات زنده مضر هستند و باعث بروز بيماري هاي مختلف و گاهاً ناهنجاري هاي ژنتيكي مي گردند. از اين رو بررسي پرتوزايي مصالح ساختماني از اهميت زيادي برخوردار است.روش بررسي: در اين پژوهش 18 نمونه مصالح ساختماني در اراك مورد مطالعه قرار گرفت. فعاليت ويژه هسته هاي پرتوزاي طبيعي از روش بيناب نگاري گاما و با استفاده از آشكارساز فوق خالص ژرمانيومي (HPGe) مدل  GCD30195BSI با بازدهي نسبي 30% تعيين گرديد. مقـدار فعايت معادل راديم ، شاخص خطر پذيري داخليو خارجي، آهنگ دوز موثر ساليانه داخلي و خارجي و آهنگ دز جذبي براي كليه نمونه ها محاسبه شد. يافته‌ها: فعاليت ويژه هسته هاي پرتوزاي 226Ra، 232Th و 40K در اين نمونه ها به ترتيب از0.32 تا 1.44±143.50، 0.86 تا 2.01±175.95 و 2.12 تا 7.29±1021.60 بر حسب Bq/kg    تغيير مي كند. ميزان آهنگ دوز جذبي در نمونه ها از 20.21 تا 220.61 بر حسب nGy/h متغير مي باشد. مقدارآهنگ دوز موثر ساليانه داخلي  و خارجيبه ترتيب از 0.1 تا 1.08 و 0.02 تا 0.27  بر حسب(mSv/y)   به دست آمد. هم چنين مقدار شاخص خطر پذيري داخلي و خارجي در نمونه ها به ترتيب از 0.01 تا 1.61 و 0.004 تا 1.30 محاسبه گرديد.بحث و نتيجه‌گيري: با توجه به مقادير به دست آمده كمترين مقدار فعاليت معادل راديوم براي نمونه گچ باكد GSS  برابر 1.73   و بيشترين مقدار  براي نمونه پوكه معدني قروه با كد PMQ برابر 3.42± 479.88 حاصل شد. حداكثر مقدار مجاز فعاليت معادل راديوم Bq/kg (Raeq) 370  مي باشد كه تنها نمونه  PMQ  از آن تجاوز مي كند. نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه اكثر مصالح مصرفي در ساختمان سازي خطري براي ساكنين ايجاد نمي كنند.