بررسي آلودگي‌زدايي خاك‌هاي آلوده به‌فلزات‌ سنگين، يك پژوهش موردي

زمينه و هدف: آبياري زمين هاي زير كشت سبزي هاي خوراكي به وسيله پساب هاي آلوده، موجب مي شود كه فلزات سنگين در اين گياهان انباشته شوند. تثبيت فلزات سنگين در محل با استفاده از اصلاح گرهاي معدني، روشي است كه براي كاهش جذب فلزات به وسيله گياهان بسيار مورد توجه قرار گرفته است. بر اين اساس، در پژوهش حاضر، بررسي كارآيي پنج نوع اصلاح گر معدني، براي تثبيت فلزات سنگين خاك هاي كشاورزي اطراف شهرستان تبريز كه با پساب هاي آلوده آبياري مي شوند، مد نظر بوده است. روش بررسي: به نيم گرم از  پنج اصلاح گر كلسيت، ايليت، هماتيت، زئوليت و بنتونيت و 10 نمونه خاك برداشت شده از خاك هاي واقع در شمال غرب شهرستان تبريز، محلول هاي حاوي عناصر كادميوم، سرب، نيكل، مس و روي اضافه شد. بعد از دو ساعت قرار دادن در دستگاه تكان دهنده، غلظت اين پنج عنصر در محلول هاي صاف شده با استفاده از دستگاه جذب اتمي اندازه گيري شد.  با استفاده از آزمون دانكن، مقايسه ميانگين ها انجام و در نهايت، اصلاح گرهاي بهينه در اين رابطه مشخص شد. يافته ها: نتايج نشان داد تفاوت آشكاري بين مواد اصلاح گر از لحاظ ميزان جذب پنج عنصر وجود دارد، به طوري كه بيشترين ميزان جذب عناصر كادميوم، نيكل و روي مربوط به كلسيت؛ بيشترين ميزان جذب عناصر سرب و مس مربوط به هماتيت و براي هر پنج عنصر كمترين ميزان جذب مربوط به ايليت بوده است. كلسيت، زئوليت، بنتونيت و هماتيت ظرفيت جذب بالاتر معني داري در سطح پنج درصد براي عناصر كادميوم، نيكل و روي نسبت به تمام خاك هاي مورد آزمايش داشتند. در مورد سرب، بالاترين ميزان جذب با استفاده از اصلاح گرهاي كلسيت و هماتيت (بدون تفاوت معني دار با همديگر) انجام شد. بحث و نتيجه گيري: كلسيت، هماتيت و زئوليت بالاترين ميزان جذب مس را داشتند، در حالي كه بيشترين ميزان جذب اين عنصر در سطح پنج درصد اختلاف معني دار با دو ماده اصلاحي ديگر، بوسيله هماتيت انجام گرفت. كلسيت و هماتيت مشترك بين پنج اصلاح گر بودند كه در صورت اضافه شدن به 10 نمونه خاك مورد آزمايش ، توانستند باعث افزايش معني دار (در سطح پنج درصد) ظرفيت جذب پنج آلاينده كادميوم، مس، روي، نيكل و سرب شوند و بدين وسيله كاهش جذب عناصر ياد شده در گياهان زير كشت مناطق كشاورزي اطراف شهرستان تبريز را موجب شوند.