چارچوب مقايسه معيارهاي ارزيابي در سامانه‌هاي رتبه‌بندي محيطي و پايداري ساختمان؛(نمونه‌موردي: سامانه‌هاي BREEAM، LEED، CASBEE، DGNB و HQE)

زمينه و هدف: امروزه، سامانه‌هاي متعدد رتبه‌بندي پايداري ميزان هم‌سازي ساختمان با محيط را ارزيابي مي‌كنند. معيارهاي ارزيابي به‌عنوان مهم‌ترين ركن سنجش گرايش غالب هر سامانه را مشخص مي‌كند. در اين پژوهش با سنجش اهميت نسبي و اولويت‌گذاري معيارها، اين گرايش در مواجهه با مباحث پايداري تببين مي‌گردد. روش بررسي: در اين پژوهش، چارچوب مشتركي براي مقايسه و تحليل موشكافانه‌ي معيارهاي ارزيابي پنج سامانه‌ي فراگير دنيا (BREEAM، LEED، CASBEE، DGNB و HQE) در قالب مطالعات كتابخانه‌اي ارايه شده‌است. با استفاده از تدابير تحليلي مقايسه‌اي، معيارهاي ارزيابي سامانه‌هاي موجود در قالب چهارچوب پيشنهادي استخراج و سازمان‌دهي شده‌اند. به ‌‌منظور شناخت اهميت نسبي هر معيار، ضريب وزني تك‌تك معيارها برداشت شده؛ جهت هم‌سازي داده‌ها و مقايسه‌‌پذيري، بر مبناي 100 محاسبه گرديده است. يافته‌ها: چارچوب مقايسه‌اي بر مبناي سه جنبه‌ي كليدي توسعه پايدار محيطي، اجتماعي و اقتصادي سازمان يافته است كه 11 سرفصل ارزيابي را با عناوين انرژي، آب، ساخت‌گاه، بارهاي محيطي، مصالح، پس‌ماند، كيفيت فضاي داخلي، مباحث فرهنگي اجتماعي، اقتصاد، كيفيت فني و عملكردي، مديريت و فرآيندهاي پايدار پوشش مي‌دهد. معيارهاي زيرمجموعه هر سرفصل امكان سنجش قابليت هر سامانه را در سطوح ريزتر ارزيابي فراهم آورده‌اند. بحث و نتيجه‌گيري: مباني و رويكرد هر سامانه نقش موثري در سازمان‌دهي ساختار محتوايي معيارها دارد؛ مثلا DGNB، كه ساختار ارزيابي آن منطبق با اصول سه‌گانه معماري پايدار سامان يافته، بخش قابل‌ توجهي از معيارهايش به موضوعات اقتصادي اجتماعي اختصاص دارد؛ درصورتي‌كه در  BREEAM، LEED و يا HQE، كه به نسل اول سامانه‌ها تعلق دارند، ساختار ارزيابي عمدتا به مباحث محيطي مي‌پردازد. در سامانه‌هاي كل‌نگر مانند DGNB و CASBE مباحثي چون كاركرد، قابليت‌هاي فني و سرويس‌دهي ساختمان نمود بيش‌تري يافته‌اند؛ درحالي‌كه در سامانه‌هاي جز‌نگر مانند BREEAM، LEED و HQE، حفظ منابع از جمله انرژي، آب، زمين و... اهميت مي‌يابد. هرچند در هر دو گروه به انرژي و كيفيت محيط داخلي موكدا توجه شده‌است.