بررسي وضعيت خشك‌سالي در استان خراسان‏‏جنوبي توسط شاخص درصد بارش نرمال (PNPI) و شاخص روش استانداردسازي (Z)

زمينه و هدف: خشك‌سالي از جمله بلاياي طبيعي است كه نسبت به ساير پديده‏هاي طبيعي در يك بازه زماني طولاني اتفاق مي‏افتد كه به صورت متناوب جوامع بشري را از طريق اثرات منفي بر روي منابع آب و كشاورزي و به دنبال آن اقتصاد را دچار مشكل مي‏سازد. لذا در مطالعات خشك‌سالي گام اساسي، انتخاب شاخصي مناسب براي هر منطقه است كه بتوان بر اساس آن ميزان شدت، تداوم و بزرگي خشك‌سالي را در يك منطقه ارزيابي كرد. هدف اصلي اين تحقيق انتخاب شاخص مناسب براي پايش خشك‌سالي منطقه، طبقه‌بندي و تعيين درجات شدت خشك‌سالي و ترسالي و شناسايي نواحي مستعد خشك‌سالي استان خراسان جنوبي جهت برنامه‏ريزي و مديريت بهتر در زمينه خشك‌سالي مي‏باشد. روش بررسي: در اين تحقيق وضعيت خشك‌سالي استان خراسان‏‏جنوبي، با استفاده از شاخص خشك‌سالي هواشناسي درصد بارش نرمال (PNPI) و شاخص روش استاندارد سازي (Z) مورد ارزيابي قرار مي‏گيرد. از آنجائيكه اكثر ايستگاه‌ها داراي آمار طولاني مدت (30 سال) نيستند، بدين منظور از داده‏هاي بارندگي ايستگاه‏هاي موجود با دوره آماري 24 سال (20141990) استفاده شد و مقادير شدت خشك‌سالي با استفاده از شاخص‏هاي موردنظر براي هر ايستگاه با استفاده از نرم‌افزار Matlab محاسبه گرديد سپس بر اساس جداول مربوط به هر شاخص درجات شدت خشك‌سالي و ترسالي مشخص گرديد. يافته‌ها: نتايج شاخص PNPI نشان داد كه در ايستگاه‏هاي مورد مطالعه، ايستگاه‏هاي خور بيرجند با 5 ماه، ايستگاه‌هاي بشرويه، قاين و فردوس با 4 ماه و ايستگاه‏هاي بيرجند و نهبندان با 3 ماه داراي دوره بسيار مرطوب بوده‏اند. خشك‌سالي اكثر ايستگاه‌ها در محدوده خشكي متوسط تا رطوبت متوسط بوده است. بيشترين مقدار Z (ترسالي1.84) مربوط به ايستگاه نهبندان در ماه مارس و اكثر ايستگاه‌ها در ماه‌ها ژوئن، جولاي، آگوست، سپتامبر و اكتبر داراي خشكي متوسط هستند. بحث و نتيجه‌گيري: خشك‌سالي اكثر ايستگاه‏ها با اين دو روش در محدوده خشكي متوسط تا مرطوب متوسط بوده است. نتايج حاصل از ارزيابي فرضيه وقوع خشك‌سالي بسيار شديد است كه در سال وقوع كمينه بارندگي اتفاق افتاده است و در اين مطالعه شاخص PNPI شاخص مناسب‏تري براي منطقه ارزيابي مي‌شود.