تحليل نقاط تغيير در سري زماني دبي برخي ايستگاه‌هاي هيدرومتري استان گلستان

زمينه و هدف: تحليل نقاط تغيير (Change Point Analysis) تكنيكي براي تعيين محل بالقوه تغيير در يك سري زماني از داده‌ها است. بنابراين، اين پژوهش با هدف تعيين و تحليل نقاط تغيير در داده‌هاي مربوط به دبي سالانه 20 ايستگاه‌ هيدرومتري حوزه آبخيز گرگانرود در طول دوره آماري 34 ساله صورت گرفت.روش بررسي: سپس تعداد و زمان‌ نقاط تغيير در داده‌هاي ميانگين دبي تعيين، و ميزان و نوع تغيير نيز از آن استخراج گرديد، و نتايج اين تحليل‌ها با داده‌هاي ميانگين دما و بارش كل ايستگاه‌ها مقايسه شد. براساس نتايج بدست آمده، مشخص گرديد كه بين تغييرات دبي (نقاط تغيير در دبي) با بارندگي ارتباط مستقيم معني‌داري (P 0.001) وجود دارد، در حالي‌كه ارتباط ميان دما و دبي جريان از نوع معكوس بوده ولي از نظر آماري معني‌دار نمي‌باشد.يافته‌ها: نتايج حاصل از تحليل نقاط تغيير در دبي نشان داد كه نقاط تغيير در داده‌هاي مورد استفاده در اين مطالعه بيش‌تر از نوع كاهشي و در مواردي نيز افزايشي و در برخي از ايستگاه‌ها اصلاً نقاط تغييري شناسايي نشده است. بنابراين تعداد تغييرات كاهشي در ايستگاه‌هاي هيدرومتري مورد مطالعه، به‌طور معني‌دار بيش‌تر از تغييرات افزايشي بوده، و بيش‌تر در بازه زماني سال‌هاي 1373‌، 1374 و 1377 به‌ترتيب در 4، 5 و 3 ايستگاه نيزقابل مشاهده است. در صورتي كه بيش‌ترين تغييرات افزايشي در بين ايستگاه‌ها مربوط به ايستگاه لزوره در سال‌هاي 1359 و 1390 به‌ترتيب برابر با مقادير دبي 3.01 و0.90 مترمكعب بر ثانيه مي‌باشد. بحث و نتيجه‌گيري: بنابراين، مي‌توان گفت كه روش تحليل نقاط تغيير امكان تعيين تغييرات دبي جريان و نيز مقدار تغييرات را فراهم نموده است، و اطلاع از روند تغييرات كاهشي يا افزايشي بارندگي و دبي در حوزه‌هاي آبخيز نقش مهمي در مديريت منابع آب و امور مرتبط با مهندسي آب ايفا مي‌كند.