بررسي تحليلي تطبيقي نظريه بساطت مشتق در آراء سيد سند و ملاصدرا

An Analytic-Comparative Study of the Theory of the Simplicity of Derivation in Sayyid Sanad and Mulla Sadra

در علومي نظير منطق، اصول فقه و فلسفه، در باب مشتق و حقيقت اجزاء تشكيل دهنده آن، دو نظريه اصلي مطرح شده است: تركب مفهومي مشتق و بساطت آن. انتخاب هر يك از اين دو راي، تفاسير متفاوتي را از مسائل فلسفي بدست ميدهد، لذا فلاسفه، همچون ساير انديشمندان علوم ديني، در گزينش يكي از اين دو راي، نهايت دقت را بكار برده اند. در ميان اين ديدگاه ها، سيد سند نظر متفاوتي ارائه كرده و به مجمل بودن مشتق معتقد است. او بر اين باور است كه مشتق، بالقوه (نه بالفعل) از سه جزء تركيب شده است. بررسي آراي ملاصدرا نشان ميدهد كه نظريه يي كه با نام سيد سند در آثار ملاصدرا رد شده، با آنچه در بيانات خود سيد سند يافت ميشود، انطباق ندارد. او بيشتر به نظر رقيب سيد سند، يعني محقق دواني، گرايش دارد.

In some disciplines such as logic, usul al-fiqh, and philosophy, there are two main theories regarding the derivative and the truth of its component parts: conceptual superimposition of the derivative and its simplicity. Each of these two theories provides a different interpretation of philosophical problems. Hence, similar to other thinkers in the field of religious sciences, philosophers have exercised extreme care in choosing one of these stances. Among the related approaches, Sayyid Sanad has provided a different view and believes in the limitedness of the derivative. He maintains that this concept potentially (not actually) consists of three components. A study of Mulla Sadra’s views indicates that the theory which has been rejected in the name of Sayyid Sanad in Mulla Sadra’s works is not compatible with what we find in the words of Sayyid Sanad himself. Mulla Sadra is mainly interested in the view of Sayyid Sanad’s rival, that is, Muhaqqiq Dawani.