كليدواژه :
قناعت , پرهيز از بيهودگي , خودبسندگي , اعتدال‌گرايي , خانه مرتاض
چكيده فارسي :
مفهوم قناعت برگرفته از ريشه قنع، يكي از مهم‌ترين ارزشهاي ديني است كه در مباني اسلامي بسيار مورد تأكيد قرار گرفته است. انسان سنتي با اتكا به اين مباني همواره در تلاش براي نمودپذيري اين مفاهيم برجسته در ابعاد مختلف حياتش بر اين كره خاكي بوده است. يكي از عرصه هايي كه زمينه بروز اين مفهوم در آن وجود دارد؛ معماري است و از ميان انواع معماريها، خانه بيشترين امكان بروز اين مباني را براي فرد مسلمان فراهم مي آورد. بر همين اساس پژوهش حاضر به دنبال تحليل نحوه نمودپذيري مفهوم قناعت در الگوي معماري خانه هاي سنتي ايران برآمده است. نتايج اين تحليل ميتواند به عنوان آموزه هايي جهت كاربست در معماري معاصر مورد استفاده قرار گيرد. فرآيند تحقيق به اين صورت انجام ميگيرد كه پس از واژه‌شناسي اين مفهوم در ادبيات و استخراج معاني مترادف و متضاد با آن، اين معاني در متون مختلف اسلامي شامل آيات قرآن، احاديث، روايات معصومين(ع) و تفاسير مربوط به آنها، مورد كنكاش قرار مي گيرد. از سوي ديگر در ادبيات تخصصي معماري نيز اين موضوع مورد بررسي قرار گرفته و مواردي كه به اين موضوع اشاره داشتهاند؛ استخراج مي گردد. سپس با تحليل و دسته‌بندي يافته ها، اصول مرتبط با قناعت كه قابليت نمودپذيري در معماري را دارند؛ استخراج مي گردد. با توجه به كمبود منابع تخصصي در ارتباط با شيوه هاي مختلف نمودپذيري اصول به دست آمده، از ديدگاه خبرگان و متخصصين معماري نيز براي اين منظور استفاده شد. در نهايت و پس از استخراج شاخصهاي مرتبط با هر اصل، نحوه نمودپذيري موارد به دست آمده در مجموعه خانه مرتاض به عنوان نمونه موردي، مورد تحليل قرار ميگيرد. نتايج تحقيق نشان داد كه مفهوم قناعت در معماري خانههاي سنتي ايران در قالب چهار اصل پرهيز از بيهودگي، خودبسندگي، اعتدال گرايي و رعايت قاعده لاضرر و لاضرار نمود مي يابد.
چكيده لاتين :
The concept of contentment derived from the content is one of the names of Allah that in Islamic foundations has been emphasized. The traditional man, relying on these bases, to illustrate the divine names, he has tried in different aspects of his life. Architecture is one of the areas which these names appear in it and from a variety of architectures; the house provides the most possible for these traits to a Muslim. Accordingly, the present study sought to analyze the manifestation of the concept of contentment in the architecture of Iranian traditional houses. The results of this analysis can be used as doctrines for application in contemporary architecture. The research process is carried out as follows which after the terminology of this concept in literature and extracting synonyms and opposites with it these meanings are discussed in various Islamic texts including Quran verses, hadiths, infallible traditions (AS) and their interpretations. On the other hand, in the specialized literature of architecture, this issue is being examined and the issues that have been mentioned in this topic are extracted. Then, by analyzing and categorizing the findings, the principles related to contentment, which are feasible in architecture, are extracted. Due to the lack of specialized resources in relation to the various methods of presentation of the principles obtained, from the point of view of experts and architects also used for this purpose. Finally, after extracting the parameters related to each principle the depiction of the obtained items in the Mortaz House collection is analyzed as a case study. The results of the research showed that the concept of contentment in the architecture of Iranian traditional homes is based on four principles of Avoidance of futility, self-affirmation, moderation, and Rule of no injury.
