كليدواژه :
جغرافياي تاريخي , طريقت مرشدي , خليج‌فارس , خورشيف , شيف , اتابكان , ايلخانان
چكيده فارسي :
شبه‌جزيرة بوشهر در دوره‌هاي مختلف تاريخي از طريق بندرهايي چون ليان، ريشهر و بوشهر ارتباطات دريايي را در ميانة ساحل شمالي خليج‌فارس تسهيل كرده است؛ اما به نظر مي‌رسد در فاصلة سده‌هاي ششم ﻫ.ق تا هشتم ﻫ.ق اين نقش به بندري تازه به نام خورشيف واقع در دماغة شيف منتقل شده است. پژوهش حاضر به بررسي پيدايش، كاركردها و زوال اين بندر پرداخته است. اين بررسي نشان مي‌دهد كه بندر خورشيف در سدة ششم ﻫ.ق در نتيجة موقعيت مناسب جغرافيايي آن در پيوند با شيراز، كازرون و خليج‌فارس ايجاد شد. سپس در سدة هفتم ﻫ.ق و اوايل سدة هشتم ﻫ.ق، اين شهر در برقراري ارتباط ميان فارس و جنوب عراق، دفاع از جزيرة كيش و گسترش طريقت مرشدي نقش مهمي ايفا كرد. سرانجام به‌واسطة ناامني در نواحي جنوبي كشور و جابه‌جايي مركزيت قدرت دريايي خليج‌فارس به هرموز نو (جرون)، خورشيف دچار زوال شد. يافته‌هاي مزبور اهميت جغرافيايي دماغة شيف را يادآوري كرده و بخشي از خلأ دانش موجود پيرامون فعاليت‌هاي دريايي در حول‌و حوش شبه‌جزيرة بوشهر در سده‌هاي ميانة ايران را برطرف مي‌كند.
چكيده لاتين :
In various historical periods, the peninsula of Bushehr has facilitated maritime communications in the middle of the northern coast of the Persian Gulf through important ports such as Lian, Rishehr, and Bushehr. However, from the sixth to the eighth century AH, it seems that this role transferred to the new port of Khurshif located within cape Shif. The present research studies the creation, operations, and decline of this port. It demonstrates that, during the sixth century, Khurshif was created due to its geographical position; that is because it was convenient to Shiraz, Kazeroon, and the Persian Gulf. Then, during the seventh and early eighth century, it played important roles in the connection between Fars and southern Iraq, the defense of the Kish Island, and the expansion of the Murshadi path. Finally, it deteriorated due to insecurity in the southern regions of the country and the shift of the centrality of the Persian Gulf sea power to New Hormuz (Jerun). The findings highlight the geographical importance of the cape Shif and illuminate a part of the history of marine activities around the peninsula of Bushehr during the Middle Ages of Iran.
