رويكرد گادامري به «كرامتِ انسان» در انديشه ابوعلي مسكويه؛ درس‌هايي براي جامعه امروز

Gadamerian approach to "human dignity" in thought of Ibn Meskoyi; Solutions for today's society

كرامت انسان در انديشه متفكرِ انسان‌گراي اسلامي، براي تعيين معيار كرامت‌مندي انسان و به تبعه آن تعيين حق انسان، مسئله‌اي است كه با تحليل آن مي‌توان نگاهي متفاوت به حقوق بشر در عصر كنوني انداخت. حقوق بشر در دوران مدرن از مسائلي است كه بيش از حوزه عمل در حوزه نظر نزاع ميان گفتمان‌ها را ايجاد كرده است. كرامت انسان آن ويژگي خاصي است كه انسانِ به‌ماهو انسان را موجودي متفاوت از ساير موجودات، مستحق حقوق و زندگي با شرافت مي‌كند. در اين معنا مفهوم«كرامت/dignity» ارتباط مستقيمي با مفهوم«حق/right» پيدا مي‌كند. اگر اين معنا از كرامت را در نظر بگيرم و سپس به تاريخِ فكرِ بشر رجوع كنيم مي‌توان دلايلي را براي كرامتمندي انسان در نزد انديشمندان يافت. فيلسوف انسانگراي سده چهارم هجري نگاه متفاوتي به اين مسئله دارد لذا ما در اين پژوهش با رويكرد متن- مفسرمحورگادامري با اين سوال به سراغ متون ابن مسكويه مي‌رويم: «ملاك كرامتمندي انسان در انديشه ابن مسكويه چيست و اين ملاك چه نسبتي با حق انسان پيدا مي‌كند؟» مسكويه از انسانِ عقلاني، اخلاقي و اجتماعي سخن مي‌گويد و به همين اساس، نسبت تلازم ميان كرامت و حقِ انسان ايجاد مي‌كند.

Human dignity in the thought of an Islamic humanist philosopher, to determine the criterion of human dignity and to its follower, the determination of human right, is a problem that, by analyzing it, can give a different look at human rights in the present age. Human rights in modern period are issues that have led the debate over the discourse beyond the realm of action. Human dignity is a special feature of which human beings are human beings that are different from other beings, deserve the rights and lives of the dignity. In this sense, the concept of "dignity" is directly related to the concept of "right". If we take this meaning of dignity and then go back to the history of human thought, we can find reasons for human dignity in the mind of philosopher. The humanist philosopher of the fourth century looks differently to this issue. Therefore, in this research, we approach the texts of Ibn Meskoyi with the help of the text-commentator approach: "What is the criterion of human dignity in the thought of Ibn Meskoyi? What does this criterion relate to human right?" Meskoyi speaks of rational, moral and social human, and thus create the relation between the dignity and the human right.