پزشك خوب كيست؟ در آداب و اخلاق پزشكي

چهار اصل اخلاق كلاسيك، شامل خودمختاري (Autonomy)، سودمندي (Beneficence)، نازيانمندي (Non Malificence) و عدالت (Justis)، اصول و مباي شناخته شدۀ "اخلاق پزشكي" هستند، كه توسط اعضاي كميتۀ اخلاق و ژنتيك پزشكي سازمان جهاني بهداشت طي جلسات متعددي، تنظيم، مصوب و در گايدلاين‌هاي WHO، از سال 1995 ميلادي به همۀ كشــورها اعلام شده است (1-4). هرچند حتي اين اصول روشن و قاطع نيز در بسياري از موارد، توسط برخي پزشكان، مورد غفلت و كوتاهي قرار مي‌گيرند، ولي آنچه بسيار زياد ناديده گرفته مي‌شود "آداب پزشكي" است. يكي از افتخارات دانشكده‌هاي پزشكي سرشناس جهان، تربيت پزشكان برنده جايزه نوبل در علوم پايه يا باليني است. بي شك تربيت اين "پزشكان دانش مدار " اهميت دارد اما در اين بين نبايد تربيت و توجه به "پزشكان انسان مدار" مورد غفلت قرار گيرد. همواره بايد به ياد داشت كه پزشكي، يك رسالت معنوي است، نه يك حرفۀ مادي. از ديدگاه مردم و بيماران، پزشكان موفق، آنهايي هستند كه بيشترين آمار شفابخشي را دارند، نه بيشترين ارقام درآمد. همدلي از مهمترين ويژگي هاي يك پزشك خوب است. در يك پژوهش در مورد سنجش ظرفيت همدلي در آمريكا گزارش شد كه، مدد كاران و دوستداران اجتماعي از ضريب60-70 ، هنرمندان(موسيقي، نقاشان...) ضريب 50، پزشكان ضريب 40 و افراد روان پريش ضريب 10 برخوردارند (5) . تأكيد مي‌شود كه ناتواني در همدلي و در نتيجه بي‌توجهي، بي‌دقتي و كوتاهي در ارائۀ خدمات پزشكي كامل و كافي و به موقع به بيماران، اكثر موارد شكايات پزشكي را تشكيل مي‌دهند كه در بسياري از موارد، امكان حل شكايات و ادعاهاي بيماران و همراهان ايشان با همدلي، همدردي، تواضع و جبران مادي، وجود دارد. به راستي، اگر پزشكان واسط و عامل، شفابخشي الهي به بيماران هستند، بايد جايگاه و شايستگي چنين مرتبۀ اخلاقي و معنوي را همواره حفظ كنند. رعايت و حفظ آداب رو به رو شدن با بيماران و شيوه ارائۀ خدمات پزشكي، جايگاهي همتراز با اصول اخلاق پزشكي دارند(9-6). هدف از اين نوشتار تهيه و تنظيم فهرستي از رفتارهاي پزشكـــــي، در جهت سلامت بيمار، منزلت پزشك و رفاه و آرامش خانواده و جامعه، بود. اين فهرست در جدول 1 ارايه شده است . اميد دارم كه شما همكار ارجمند از اين رفتارهاي دلنشين و شايسته برخوردار باشيد. مهرباني تنها زباني است كه همۀ انسان‌ها آن را مي‌فهمند، حتي جانوران.