زمان اخذ مجوز ارجاع به داوري موضوع اصل 139 قانون اساسي در پرتو آراي قضايي

Time of Taking Permission for Referal to Arbitration under Principe 139 of the Constitution of the Islamic Republic of Iran in the Light of Judicial Precedent

اصل 139 قانون اساسي وماده 457 قانون آيين دادرسي مدني، ارجاع دعاوي راجع به اموال عمومي و دولتي را منوط به تصويب هيئت وزيران و اطلاع مجلس كرده است. اين اصل يكي از مناقشه آميزترين اصول قانون اساسي است كه در مسائل مختلفي همواره كانون اختلاف رويه قضايي و دكترين حقوقي بوده است؛ اما موضوعي كه در اين كشاكش با وجود اهميت آن كمتر مورد توجه قرار گرفته، تعيين زمان مناسب تصويب هيئت وزيران يا مجلس است. سوال اصلي اين نوشتار آن است كه زمان اخذ مجوز ارجاع دعاوي راجع به اصل 139 قانون اساسي هنگام انعقاد قرارداد پايه است يا موقع ايجاد اختلاف و قبل از رجوع به داوري يا حتي بعد از ارجاع به داوري و در حين انجام فرآيندهاي آن تا مرحله اجراي راي؟ اين نوشتار بر آن است با تشريح مفاهيمي ازحقوق خصوصي، ازجمله اذن و اجازه و عدم نفوذ و بطلان و عقدمعلق و عقد فضولي و عقد تشريفاتي و تبيين ارتباط مبنايي آن ها با مقرره اصل 139 قانون اساسي و مفاهيم حقوق عمومي ناظر بر لزوم اجازه دولت پس از انعقاد قرارداد داوري و در مرحله رسيدگي داوري يا اعتراض به راي داور و حتي مرحله دستور اجراي راي داور، به تعيين زمان مناسب ارجاع دعاوي اموال عمومي و دولتي به داوري بپردازد. در اين مقاله كوشش شده است تا به گونه اي توصيفي تحليلي توجيه نمايد كه زمان اخذ مجوز ارجاع به داوري در دعاوي موضوع اين اصل از هنگام ايجاد اختلاف تا آخرين مراحل فرايند داوري و اجراي راي مي باشد، نه هنگام انعقاد قرارداد.

Abstract The referral of claims regarding public and governmental properties to arbitration, according to the Principle of 139 of the Constitution and Article 457 of the Iranian Civil Rules of Procedure and Evidence, is subject to the ratification of the cabinet and information of the Islamic Majlis. This limitation has made some challenges, in particular, in the field of international trade and investment. One of the ways for overcoming these challenges is to know when to take the permission for referral of the claim to arbitration regarding properties mentioned in the Principle 139. The time of the conclusion of the contract or inclusion of arbitration clause in the contract is not significant. This article tried, in a descriptive-analytical method, to justify that the time of taking permission for referral of the claims stated in the Principle 139 to arbitration is from the happening of dispute to the final phase of arbitration process and the execution of the award not the time of the conclusion of the contract. Key Words: Arbitration, Principle 139, Public and governmental properties, Claim, the Time of Taking Permission for Referral of the Claim to Arbitration