طبقه بندي مفاهيم اخلاقي در شاهنامه فردوسي

Classification of Ethical Concepts in the Ferdowsi's Shahnameh

زمينه: حوزۀ ادبيات همواره به اخلاق به عنوان يك ركن اساسي زندگي اجتماعي توجه داشته است. نمود اين امر را مي توان به خوبي در حضور پيوسته و پررنگ انديشه هاي اخلاقي در ادبيات قديم مشاهده كرد. در اين ميان شاهنامه فردوسي علاوه بر اين كه يك اثر ادبي كم نظير و تأثير گذار در فرهنگ و هويت ملي است، ادبيات حماسي را به عنوان ابزاري براي گسترش آموزه هاي اخلاق به كار گرفته و يك سلسله مسائل اخلاقي و انساني را در لايه هاي داستاني طرح كرده است كه ميتواند براي خواننده سرمشقي باشد و راه و رسم زندگي را به او بياموزد و وي را به رستگاري رهنمون سازد. .هدف از اين مطالعه، بيان اصول اخلاقي در شاهنامه فردوسي است تا با بيان پر بسامد ترين مفاهيم اخلاقي در شاهنامه، مبادي و مراحل اخلاقي در اين كتاب ارزشمند جست و جو شود و تحليلي منطقي در مورد تأثير انديشه هاي اخلاقي بر شاهنامه و شاهنامه بر اخلاق به ­دست ­آورد . نتيجه ­گيري: مهم ترين مفاهيم اخلاقي كه در شاهنامه مورد توجه قرار گرفته­ اند را مي توان به سه دسته تقسيم كرد: سلامت انديشه (عيب جويي، بدانديشي، نهي هواي نفساني، ظلم و بيداد، نيكي و احسان، دنياپرستي)، سلامت رفتار (عدالت، عفو و اغماض، پرهيز از افزون طلبي، آزمندي)، سلامت بيان (راستي و راستگويي، غرور و تكبر، بردباري).

Background: Literature has always focused on ethics as a fundamental aspect of social life. Moral thoughts are one of those issues which have been intensively discussed in classic literature. Meanwhile Ferdowsi's Shahnameh is not only a unique literary work that has special impacts on the readers, but also it has touched upon a series of moral and human problems. It has used epic literature as a tool for expanding the doctrines of ethics and has put together a series of ethical and human issues in the layers of fiction. It can be a paradigm for the reader to teach him the way of life and lead him towards the prosperity. The current study aimed at expressing the ethical issues in Shahnameh and by expressing these contents, finding the logical interaction between Shahnameh and ethics. Conclusion: Important ethical issues in Shahnameh can be divided into three groups: health of thoughts (troubleshooting, dishonesty, prohibition of the Soul, cruelty, goodness, world-worship), health of behavior (justice, pardon and neglect, avoidance of excess, tenderness), and health of speech (truthfulness, pride and arrogance, patience). .