كارآيي شاخص هاي نور روز در تخمين روشنايي كافي در فضا بر اساس ارزيابي كاربران نمونه موردي: فضاهاي آموزشي دانشكده هاي معماري شهر تهران.

Ability of daylight Indicators in estimating adequate lighting in space based on user assessments Case study: Architecture design studios in Tehran

قابليت رويت محيط اطراف به‌گونه‌اي كه كاربر بدون خستگي چشم ناشي از انطباق‌هاي متوالي با نور كم يا زياد قادر به انجام فعاليت خويش باشد، نيازمند وجود نور كافي در فضاست. امروزه به كمك ابزارهاي شبيه‌سازي و با بهره‌گيري از شاخص‌هاي منتج از مطالعات ميداني متخصصين، امكان تخمين و محاسبه‌ي روشنايي و پيش‌بيني ميزان رضايت‌مندي كاربران از شرايط نوري فضا است هرچند نحوه‌ي تفسير نتايج به‌گونه‌اي كه بيشترين هماهنگي با ادراك ذهني كاربر داشته باشد، نيازمند تحقيقات بيشتري است. پژوهش حاضر با هدف تعيين كارآمدترين شاخص در حوزه‌ي كفايت نور روز، رتبه‌بندي شاخص‌هاي اين حوزه از نظر ميزان هماهنگي با ارزيابي ذهني كاربران و بررسي ميزان تطابق حدود قابل‌قبول تعريف‌شده طرح ريزي شده است. بدين منظور ناحيه‌ي روشن پيش‌بيني شده به كمك شاخص‌هاي كميت روشنايي افقي (E)، فاكتور نور روز (DF)، نور روز قابل‌استفاده (UDI) و اتونومي فضايي نور روز (sDA) از طريق شبيه‌سازي با محدوده‌ي روشن ترسيم شده توسط 386 دانشجوي معماري در 20 آتليه‌ي طراحي متعلق به دانشگاه‌هاي شهر تهران مقايسه شد. طبق نتايج، ذهن كاربران روشنايي افقي 125 لوكس را به‌عنوان مرز بين ناحيه‌ي تاريك و تقريبا روشن و 350 لوكس را به‌عنوان مرز تفكيك ناحيه‌ي تقريبا روشن و روشن در نظر مي‌گيرد. در ميان شاخص‌هاي استاتيك، DF>2% نسبت به روشنايي افقي لحظه‌اي و در ميان شاخص‌هاي ديناميك مبتني بر اقليم، محدوده‌هاي كاملا روشن و تقريبا روشن مشخص شده به كمك شاخص sDA با در نظر گرفتن مقدار 300 و 150 لوكس به عنوان حد پايين روشنايي مطابقت بيشتري با ارزيابي كاربران دارد.

Presence of adequate amount of light with an appropriate uniformity, results in a good environment visibility avoiding eye fatigue caused by frequent eye adaptations from over-lit to under-lit areas. With the help of simulation tools and lighting indices that are achieved from experts’ field studies, it is now feasible to estimate lighting quality for a whole year and assess occupants’ visual comfort. However, further studies are needed to ensure that these analyses lead to visually comfortable environments from the perspective of building occupants.This article aims at rating the daylight metrics in terms of their predictive ability and also determining the most accurate metric by comparing the outcomes of indicators recommended for measuring quantity of light with occupant subjective responses. To achieve this, the daylit area predicted by E, DF, UDI and sDA were compared to daylit area drawings prepared in the twenty design studios by 386 architecture students in Tehran. The results show that students consider 125 lux as a threshold between non daylit and partially daylit areas, and 350 lux for differentiating partially and fully daylit areas. Among static metrics, DF>2% performed better than horizontal illuminance (E). With regard to CBDM metrics, sDA150lux,50% and sDA 300lx,50% correctly determined partially and fully daylit areas in the studied spaces except for bright, fully daylit ones.