بررسي شاخص‌هاي كيفي پايداري فرهنگي در پيوند با شاخص‌هاي كمّي تراكم كالبدي (مطالعه موردي: سه مجموعه مسكوني در كلانشهر تبريز)

The Qualitative Indicators of the Cultural Sustainability in Relation to the Quantitative Indicators of the Physical Density (Case Study: The three Residential Complexes in Tabriz Metropolis)

بيان مسأله: شاخص­هاي مسكن ابزار مناسبي جهت سنجش معيارها و ضوابط سياست­هاي مسكن است . به كمك اين شاخص­ها مي­توان تصوير درست و قابل­ فهمي از شرايط مسكن را بدست­­ آورد و پيشرفت­ها و كم ­و­كاستي ­ها را در تحقق اهداف بخش مسكن مشاهده نمود. متاسفانه رشد شهرها و افزايش شاخص تراكم به تنهايي به منظور جوابگويي به مشكلات مسكن، نگاهي با مختصات كمي بوده و كيفيت در آن ناديده انگاشته شده. آنچه امروزه شهرهاي ايران با آن مواجه است پديده­ ي رشد كمي است كه بحث پايداري به عنوان مفهوم كيفي در آن قابل مشاهده نيست. هدف: از اين رو در تحقيق پيش رو با هدف برقراري انتظام كالبدي- فرهنگي با تمركز بر روي شاخص­هاي تراكم و شاخص ­هاي فرهنگي در راستاي برنامه ­هاي توسعه­ي پايدار سكونتگاه ها، به بررسي نقش تراكم در فرم و كالبد و تاثير آن بر پايداري فرهنگي مجتمع­ هاي مسكوني پرداخته شده است. روش:از طريق مطالعات كتابخانه ­اي و ميداني و تنظيم پرسشنامه و پيمايش در سه محدوده­ ي مسكوني شهر تبريز با شاخص ضريب تراكمي مشابه، اما ساختار كالبدي و فرمي متفاوت، به بررسي چگونگي ميزان پايداري فرهنگي با توجه به 6 شاخص : عدالت، طبيعت، تناسبات، حريم، امنيت و مشاركت پرداخته شده است. يافته‌ها: يافته ها حاكي از اين است كه محدوده (1) با وجود خانه هاي مستقل متصل حياط دار با ارتفاع متوسط، با احترام به درونگرايي و داراي معيارهاي زندگي سنتي شهري در حالت پايداري متوسط مي باشد. همچنين محدوده ي (3) بصورت ساختار بلوكي با ارتفاع بالا ، با ساختاري متناسب با نيازهاي امروزي و مدرن، در حالت پايداري بالقوه (خوب) قرار دارد و در نهايت محدوده(2) با توجه به هماهنگي در ساختار كالبدي و نيازهاي ساكنان، بهترين ارزش پايداري را به خود اختصاص داده و در بهترين حالت پايداري (پايدار) قرار مي گيرد. نتيجه: نتايج حاصل نشان مي­دهد كه حالت پايداري در محدوده­ها علاوه بر شاخص ضريب تراكم به عنوان مهمترين شاخص تراكم به زير شاخص ­هاي كمي وابسته به تراكم، از جمله ارتفاع، سطح پوشش و فضاي باز نيز كه منجر به شيوه انتظام كالبدي اجزاء مجموعه مي­گردد، وابسته است.

Background: Housing indicators are appropriate tools for assessing the criteria and the principles of the housing polices. Such indicators provide a visible and precise picture of the housing conditions and illustrate the shortcomings and the advancements in achieving the goals set by the housing sector. Unfortunately, the development of cites and the growth of the density indicator in order to answer the housing problem had a quantitative look and the quality was ignored in it. Objectives: The present study aims to establish a physical-cultural order, with an emphasis on density indicators and cultural indicators in line with residential sustainability programs to examine the role of density in the form and physicality and its effect on the cultural sustainability of the residential complexes. Method: : Utilizing the library research, field study and distributing questionnaires, this study will survey the three residential areas in the city of Tabriz with equal coefficient density indicator, but different physical structure and form, to examine the cultural sustainability ratio with regard to the six factors of justice, nature, proportions, privacy, security and participation. Result: The findings illustrate that: the first boundary (1), a group of semi-detached houses with gardens and average levels, with respect to privacy and observing the traditions urban life has an average level of sustainability. Furthermore, the third boundary (3), a residential complex built in block structure with high levels and in accordance with the present day needs of modern living has potentially fair (or good) level of sustainability. Finally, the second boundary (2), due to harmony in the physical structure and residents’ priorities, stands at the highest level of sustainability value having the (best) sustainable position. Conclusion: The results showed that in addition to the coefficient density indicator as the most prominent density indicator, sustainability within the boundaries is dependent to the quantitative sub-indicators of density like the height, the coating level, and the open space which again lead to the physical ordering of the set components.