تبيين تجربۀ استحالۀ مكان سوم اُلدنبرگ در قرن 21: كنكاشي در نحوۀ تعامل جهان مجازي و جهان واقع در زمينۀ فراغت شهروندان

بدون عنوان

بدون شك يكي از عناصر كليدي تأثيرگذار بر جنبه­ هاي مختلف زندگي انسان در قرن 21 كه موجب تمايز آن با سده ­هاي گذشته شده است، شكل­ گيري و سير تكاملي جهان مجازي و فناوري­هاي ديجيتال در اين قرن است. زماني كه اُلدنبرگ نظريۀ مكان سوم خود را در اواخر قرن 20 بيان كرد، همۀ اركان اين نظريه را بر آنچه در جهان واقع حضور داشت، قرار داد. همين امر ضرورت تبيين تجربۀ استحالۀ مفاهيم قرن 20 را در بستر مكاني و زماني قرن 21 مشخص مي­كند. تاكنون مطالعاتي در زمينۀ بازخواني مفهوم مكان سوم اُلدنبرگ در قرن 21 صورت پذيرفته است كه عمدتاً تحت تأثير نفوذ قدرتمند فناوري­هاي ديجيتال به الصاق مفهوم مكان سوم به گروه ­ها و كانال­هاي اجتماعي در جهان مجازي بسنده كرده ­اند. هدف در اين مقاله درك استحالۀ مفهوم مكان سوم اُلدنبرگ در گذار از قرن 20 به قرن 21 است. آنچه در اين مقاله بدان پرداخته شده است، بررسي مفهوم مكان سوم در جهان مجازي نيست؛ بلكه نحوۀ تعامل جهان مجازي و جهان واقع در شكل ­دهي به مفهوم استحاله ­يافتۀ مكان سوم اُلدنبرگ در قرن 21 است. از اين رو در اين مقاله با استفاده از روش نظريۀ زمينه­ اي و از طريق 50 مصاحبۀ عميق نيمه ­ساختاريافته، كدها، مقوله­ ها، كلان­ مقوله ­ها، و مقوله ­هاي هست ه­اي سازندۀ تجربۀ استحالۀ مكان­ سوم اُلدنبرگ در قرن 21 تبيين شده­ است. به دليل فراواني بالاي كدهاي استخراج­شده و به منظور ساختاربخشي به خروجي روش نظريۀ زمينه ­اي از كدگذاري و ترسيم شبكۀ روابط ميان عناصر در نرم­افزار «گفي» استفاده شده است. نتايج مقاله بيانگر آن است كه 5 كلان­ مقولۀ «سازوكار مرتبط با افراد غريبه»، «شبكه­ ها و گروه­هاي مجازي متعلق به جهان مجازي»، «ساختار كالبدي­ـ عملكردي در جهان واقع»، «دسترسي و قابليت استفاده از مكان سوم»، و «خانه ­اي دور از خانه» در قالب دو مقولۀ هسته­ اي «سازوكارهاي جهان مجازي» و «سازوكارهاي جهان واقع» موجب شده­اند تا هشت ويژگي مكان سوم اُلدنبرگ تحت تأثير تعامل مقوله ­هاي هسته ­اي استحاله شوند؛ به­ طوري ­كه در مكان­ سوم قرن 21 ويژگي «زمينۀ خنثي» به «زمينۀ خنثي­ شده» و «هم سطح­ كنندگي» به «هم سطح­ شدگي» تبديل شده است. ويژگي «برقراركنندۀ گفت ­وگو» به قوت خود باقي ­مانده است. در مكان سوم قرن 21 «قابليت دسترسي و شرايط لازم براي استقرار» با مفاهيم جديد «دسترسي به مكان سوم و استقرار آن» تعريف مي­شود. مكان سوم قرن 21 با مفهوم مصرف­ گرايي گره خورده است به طوري­ كه الزاماً با مراجعين دائمي مرتبط نيست، بلكه با «مصرف ­كنندگان دائمي» در ارتباط است. «ظاهري فريبا» جانشين «ظاهر ساده»ي مكان­هاي سوم قرن 21 شده است. «حا ل ­وهواي دوستانه در مكان­هاي سوم» به «صميمت و دوستي اما جزير اما جزيره­اي» تبديل ­شده است. مكان سوم قرن 21 ويژگي «مشابه خانه اما متفاوت از آن» را به مفهوم «خانه ­اي دور از خانه» استحاله كرده است.

بدون چكيده