بررسي عوامل موثر بر ساختار فضايي شهري و منطقه‌اي با استفاده از روش تحليل محتوا

Investigating the Factors Influential on the Urban and Regional Spatial Structure Using the Content Analysis Method

بيان مسئله: بررسي ساختار فضايي شهر و منطقه‌اي در طول دو دهه اخير بي‌ترديد يكي از پرچالش‌ترين مباحث در اين حوزه بوده است. تا به امروز، مطالعات انجام شده بيشتر معطوف بر شناسايي و تحليل ساختار فضايي و چگونگي توزيع فضايي جمعيت و فعاليت بوده و مطالعات جامع و كاملي مبتني بر بررسي عوامل موثر بر ساختار فضايي شهري و منطقه‌اي انجام نشده است. هدف: در اين راستا، هدف پژوهش، بررسي عوامل و نيروهاي محرك موثر بر شكل‌گيري، تغيير و تكوين ساختار فضايي شهري و منطقه‌اي مي‌باشد. روش: جهت انجام تحقيق از روش تحليل محتوا بهره گرفته شده است؛ در گام نخست، پس از مشخص شدن حوزه مطالعه و واژه‌هاي كليدي جهت جستجو در پايگاه‌هاي داده‌اي معتبر- انگليسي زبان منتشر شده- بين سال‌هاي 1998 تا فوريه 2019، 66 مطالعه براي بررسي انتخاب گرديد. در گام بعدي، تلخيص داده‌ها و كدگذاري انجام و در نهايت عوامل و نيروهاي محرك موثر دسته ‌بندي و تحليل گرديد. نتايج و يافته‌ها: نتايج بررسي نشان داد 8 عامل شامل تغييرات جمعيتي و فرآيندهاي اجتماعي، اقتصادي، زيرساخت و تجهيزات، كالبدي و محيطي، نهادي، قوانين و مقررات و جهاني‌شدن و نيروهاي محرك متناظر با اين عوامل بر ساختار فضايي شهري و منطقه‌اي موثرند. اين مقاله بحث مي‌نمايد كه عوامل و نيروهاي محرك نه به صورت مستقل و واحد بلكه تحت تاثير يكديگر و برآيند برهمكنش آن‌ها بر ساختار فضايي تأثير مي‌گذارد.

Problem Statement: Investigating the urban and regional spatial structure over the last two decades has undoubtedly been one of the most challenging issues in this field. So far, the most studies have focused on identifying and analyzing the spatial structure and spatial distribution of the population and activity and the comprehensive studies have not been conducted to investigate the factors affecting the urban and regional spatial structure. Objectives: Therefore, this paper intended to review the scholarly literature on the factors and forces influential on developing and changing the urban and regional spatial structure. Research Method: The study was conducted through the content analysis method. At the first step, after identifying the study area and the keywords to search for the valid English databases, 66 papers were selected from among the papers published between 1998 and February 2019. At the next step, the summarization of the data and their coding were conducted and finally the effective factors and driving forces were categorized and analyzed. Results and findings: The results showed that 8 main categories of factors including the demographic changes and social processes, economic processes, infrastructure and equipment, physical and environmental, rules and regulations, globalization and the driving forces in accordance with these factors are influential on the urban and regional spatial structure. The findings revealed that the factors and driving forces influence the spatial structure in a hierarchical form and with different intensities.