پديد آورندگان :
صفار سبزوار، فاطمه دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد , دانشور، مريم دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد - گروه شهرسازي , حنايي، تكنم دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد - گروه شهرسازي , الحسيني، مسلم دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد - گروه شهرسازي
چكيده فارسي :
بيان مسأله: از زمان ورود مفهوم خودسازماندهي از حوزهي سيستمهاي پيچيده به حوزهي مطالعات شهري، اين موضوع مورد توجه پژوهشگران بسياري قرار گرفته است و محققين مختلف با رويكرد هاي متفاوتي به آن نگريسته اند، اما فقدان پژوهشي كه تمام ابعاد، ويژگيها و مؤلفه هاي اين مفهوم را مورد بررسي قرار داده و درك جامعي از خودسازماندهي شهري را ارائه نمايد، احساس ميگردد.
هدف: هدف از اين پژوهش، شناسايي ابعاد و مؤلفه هاي مفهوم خودسازماندهي شهري و تلاش براي دستيابي به درك جامعي از آن ميباشد. نتايج اين پژوهش ميتواند ابعاد مختلف مفهوم خود سازماندهي شهري را جهت بهره گيري در توسعه ي شهرها و محلات كشور روشن سازد.
روش: براي رسيدن به هدف مذكور در تحقيق حاضر از روش فراتركيب استفاده شده است. در گام اول از ميان 62 مقاله ي اوليه ي يافته شده، تعداد 29 مقاله به صورت اصولي و با استفاده از روش كسپ غربال شده اند. در گام بعدي مقالات نهايي با محوريت سؤال پژوهش، در نرم افزار MAXQDA كدگذاري شده و يافته هاي كيفي مورد تحليل و تركيب قرار گرفت.
يافته ها: در اين پژوهش، طي فرآيند استخراج اطلاعات تعداد 108 كد شناسايي شد و سپس با توجه به ميزان شباهت مفاهيم، در قالب پنج مقولهي "زمينه ها و عوامل مؤثر"، "نظريات پشتيبان"، "ويژگيها"، "دامنه ي كاربرد" و "مقياس"، دسته بندي شده و تلاش گرديد كه هر كدام از مقولات مذكور به تفكيك نوع ديدگاه تشريح گردد.
نتيجه گيري: در پژوهش پيش رو، براي نخستين بار ابعاد و مؤلفه هاي خودسازماندهي شهري به تفصيل مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج اين پژوهش نشان ميدهد، اگرچه مطابق با نظريات موجود، ماهيت فرآيندهاي خود سازماندهي شهري بر پايهي تعاملات محلي و به دور از دخالت نيروهاي خارجي مانند دولت قرار دارد، اما جهت مطالعه اين فرآيندها و بهره گيري از آنها در فرآيندهاي برنامهريزي، توجه به نقش عوامل محيطي و خارجي نيز ضروري به نظر مي رسد.
چكيده لاتين :
Background: Since the arrival of the concept of self-organization from the domain of the
complex systems to the field of urban studies, this topic has attracted many scholars. Various
researchers have come up with it from two different approaches including the socio-spatial selforganizing
and community-based urban self-organization. Studies showed that the concept of
the urban self-organization can help planners to improve not only the unexpected spatial-social
events in cities and the inadequate implementation of the anticipated plans and programs, but
also the inefficiencies in the existing collaborative processes. Trying to apply the concept of the
urban self-organization in the planning and management of the cities requires a detailed
understanding of this concept and its various aspects.
Objectives: the purpose of the present study was to identify the dimensions and components of
this concept and to achieve a comprehensive understanding of it.
Method: In this research, the meta-synthesis has been used to study the concept of the urban
self-organization and to explain its dimensions and components. The research population
consisted of all Persian and English scientific articles published in the field of the urban selforganization,
without temporal and spatial constraints. The final sources were coded using the
MAXQDA 10 software with a focus on the research question, aiming at a comprehensive
understanding of the concept of the urban self-organization and explaining its various
dimensions.
Result: During the data extraction process, 108 codes were identified and then they were
grouped into five categories according to the similarity of concepts, i.e., "fields and factors",
"supporting theories", "properties", "scope of use" and "measure". It was tried to explain each of
the mentioned categories based on the type of the view, respectively.
Conclusion: In order to take advantage of these capacities, it is necessary to establish and
envisage the legal frameworks based on the citizens' collective initiatives. Transparency of the
information related to the urban planning and sharing this information with the local residents
through the use of the information technology and through the launch of the online sites and
software are other measures that could support and accelerate these processes. Also, identifying
the structural forces of each neighborhood, whether individual or local, and facilitating the
exchange of information between the government and the citizen, are among the issues that
should be addressed. In addition, upgrading the social capital in the neighborhoods can increase
the likelihood of the urban self-organization processes at the neighborhood level.
