درآمدهاي نفتي و آثار متعارض آن بر رشد و توسعه اقتصادي در ايران و نروژ

Oil Revenues and its Controversial Effects on Economic Growth and Development in Iran and Norway

نفت به‌عنوان اصلي‌ترين منبع قدرت اقتصادي و سياسي همواره در تحولات سياسي و اجتماعي دولت‌هاي نفتي نقش تعيين‌كننده‌اي ايفا كرده است. در مقاله حاضر با بررسي مقايسه‌اي نقش نفت در اقتصاد ايران و نروژ در پي پاسخ به اين پرسش هستيم كه چرا درآمدهاي نفتي در ايران منجر به توسعه اقتصادي نشده، اما در نروژ، پيشران توسعه اقتصادي بوده است؟ فرضيه‌اي كه در پاسخ به اين سوال در چارچوب مقاله حاضر مورد آزمون قرار گرفته عبارت از اين است كه تفاوت در سياستگذاري و مديريت درآمدهاي نفتي بين ايران و نروژ علت آثار متفاوت آن درآمدها در توسعه اقتصادي است. يافته‌هاي مقاله نشان مي‌دهد وابستگي ملي ايران به نفت و هزينه كردن درآمدهاي ناشي از آن در چارچوب بودجه و هزينه‌هاي جاري منجر به پيامدهاي ضد توسعه در ايران شده است. برعكس، در نروژ، به جاي تاكيد بر سرمايه‌ها يا منابع طبيعي، بر توسعه سرمايه‌هاي انساني تاكيد شده و از ثروت نفت به‌عنوان پشتوانه و موتور توسعه بهره گرفته شده است. در نروژ با جلوگيري از ورود درآمدهاي نفتي به بودجه جاري و ذخيره نمودن آن در صندوق ذخيره ارزي و با مديريت هوشمندانه، اقدام به سرمايه گذاري در خارج از كشور صورت پذيرفته است و ضمن جلوگيري از تبديل كشور و دولت به دولتي رانتير، از اين نعمت در مسير پيشبرد برنامه‌هاي توسعه كشور استفاده شده است.

Oil as the main power source in economic and politics play an important role in political and economic changes in oil governments and in one of the most important factors of power. But it should be said that just owning oil in any case, will not cause economic growth and development. So, in this research, by comparison investigation of oil role in Norway and Iran economic, we will answer to this question that why oil income has not led to economic development in Iran but in Norway it has made economic development? The hypothesis in the answer to this question which be examined in the context of this article is that differences in oil income management and policy making between Iran and Norway is the main reason of their differences in economic development. Research findings demonstrate that National dependence of Iran to petroleum and spending oil in line with government revenues and spending of current government have different consequences. On the contrary of Iran, Norway instead of emphasizing natural assets, focused on human development and use petroleum wealth as a support and development engine and by preventing the entry of oil revenues to the current state budget and saving it in foreign exchange reserves and by excellent management try to invest outside of the country and by avoiding turning the country and government into a rentier state, use this blessing in light of improving economical, political, social and cultural programs.