روش تحليل «ماهيت صورت» داستان نقدي بر نظريۀ «ماهيت صورت» سيد بحراوي

نقد داستان در ادبيات عربي، در اواخر قرن بيستم، متاثر از ريخت‌شناسي وساختارگرائي، وارد مرحله نويني گشت كه به عناصر داستان وشيوه‌هاي روايت مي‌پرداخت وكمتر به موضوع «نگرش هنري» داستان اهميت مي‌داد. نگرش هنري تجربه منحصر بفرد نويسنده از پيچيدگي‌هاي زندگي است كه منجر به «شناخت داستاني» مي‌شود تا خواننده با درك آن از داستان لذت ببرد و بينش نوي را تجربه ‌كند. سيد بحراوي در كتاب «الانواع النثرية في الادب العربي المعاصر (اجيال وملامح)» با معرفي آثاري گوناگون ازنويسندگان دنياي عرب، مي‌كوشد تا با رهايي از چهارچوب تحليل‌هاي از پيش تعين شده، تجربه بشري راوي را كه معادل با تجربه زباني نويسنده است، تحليل كند. وي اين تجربه را كه برآمده از محيط عربي است، «ماهيت صورت» (محتوي الشكلThe content of the Form) ناميد كه با رهايي از وابستگي ذهني به غرب در پي ارائه يك بينش هنري از تجربه انسان عربي است. آيا روش تحليل وي در گونه‌هاي نثري نوآوري دارد؟ و آيا مي‌توان از آن براي درك داستان بهره برد؟ آيا اين كتاب نقدي در رسيدن به اين هدف موفق بوده است؟ با روش تحيلي – توصيفي وباتكيه بر روش تحليل محتواي كمي وكيفي، مي‌توان نتيجه گرفت كه مساله كتاب «گونه‌هاي نثر ادبي معاصر»، نه تحليل ساخت عناصر داستاني و روايت، بلكه درك زيباشناسانه روايت از تجربه بشري انسان عربي، با ارائه بينش هنري نهفته در شبكه عناصرداستاني است تا ضمن تبيين ويژگي‌ها و روش تحليل آن، نمونه داستان‌هايي را كه داراي محتواي ساخت داستاني با هويت عربي هستند، معرفي كند.