پديد آورندگان :
احمدخاني، محسن دانشگاه صنعتي خواجه نصيرالدين طوسي - دانشكده مهندسي نقشه برداري , آل شيخ، علي اصغر دانشگاه صنعتي خواجه نصيرالدين طوسي - دانشكده مهندسي نقشه برداري , عليزاده، ناديا دانشگاه صنعتي خواجه نصيرالدين طوسي - دانشكده مهندسي نقشه برداري
كليدواژه :
سيستم اطلاعات مكاني , همبستگي اسپيرمن , بيماري تب مالت , اسكن مكاني-زماني , شاخص موران
چكيده فارسي :
بيماري هاي همه گير مشكلات اقتصادي و بهداشتي بسياري به همراه دارند. توزيع جغرافيايي اين بيماري ها فرآيندي مكاني و زماني است كه با درك آن و شناخت عوامل تاثيرگذار بر آن مي توان گام موثري برداشت. تب مالت از مهم ترين بيماري هاي مشترك بين انسان و دام در ايران است. براي درك بهتر همه گيرشناسي اين بيماري در شمال ايران، اهداف اصلي اين مطالعه بررسي روند سالانه و ماهانه، كشف خوشه هاي مكاني و مكاني-زماني و تعيين تاثير متغيرهاي اكولوژيكي است. اين تحقيق بر روي 6895 بيمار ثبت شده در سال 95-1388 انجام گرفت. داده هاي بيماري با 12 پارامتر محيطي در استان هاي گلستان، مازندران و گيلان به تفكيك شهرستان به صورت ماهانه جمع آوري شدند. موران عمومي جهت بررسي خودهمبستگي مكاني استفاده شد. براي كشف خوشه هاي مكاني از موران محلي و اسكن مكاني و براي خوشه هاي مكاني-زماني از اسكن مكاني-زماني نرم افزار SaTScan استفاده شده است. همبستگي اسپيرمن براي بررسي تاثير پارامترهاي اكولوژيكي به كار گرفته شد. نتايج نشان داد تب مالت در شمال ايران توزيعي خوشه ايدارد. حداكثر بروز در فصل تابستان(34%) و حداقل آن در زمستان(16%) بود. ماه هاي ارديبهشت، خرداد، تير و مرداد با 3396 بيمار، مستعدترين ماه ها بودند. در موران محلي شهرهاي مينودشت، كردكوي، بندر گز و گلوگاه مناطق high-high، لاهيجان، آستانه اشرفيه و رشت low-low و شهر شفت high-low شناسايي شد. در اسكن مكاني 10 كلاس كشف شد كه بيشتر در گلستان و مازندران قرار داشتند و تنها يك كلاس در گيلان بود. در اسكن مكاني-زماني 4 كلاس شناسايي شد كه مطابق با نتايج اسكن مكاني بود. در تمامي مدت مورد مطالعه، در منطقه خوشه اياز بيماري حضور داشت. نتايج بدست آمده از شاخص موران و آماره اسكن فضايي مورد تائيد يكديگر بودند. اسپيرمن نشان داد همبستگي مثبتي بين بروز بيماري با تبخير، جهت شيب، حداكثر دما، ارتفاع و متوسط دما و ارتباط منفي با بارش، رطوبت و پوشش گياهي وجود دارد. از اين مطالعه برداشت مي شود كه در شمال ايران از غرب به شرق شاهد افزايش بروز هستيم. تب مالت در بهار و تابستان در مناطق كوهستاني كه آب و هواي گرم و خشك دارند بيشتر است.
چكيده لاتين :
Epidemic diseases are a public health concern that has many economic costs and health problems. The geographical distribution of these diseases is a spatial and temporal process. By understanding the process and identifying the factors that affect it, we can take an effective step in preventing and treating these diseases. Brucellosis is one of the most important zoonotic diseases in Iran. To better understand the epidemiology of this disease in northern Iran, the main objectives of this study are to review the annual and monthly trends, to identify spatial and space-time clusters, and to determine the impact of ecological variables. The study was conducted on 6895 patients from April 2009 to March 2017. Data of disease incidence with environmental data including average temperature, maximum temperature, minimum temperature, number of freezing days, humidity, precipitation, evaporation, wind speed, vegetation, elevation, slope and aspect in Golestan, Mazandaran and Gilan provinces as Monthly collected. Global Moran's I was used to investigate spatial autocorrelation. Spatial scan, local moran’s I and space-time scan were used to identify clusters. Spearman correlation was used to study the effect of ecological parameters. The results showed that brucellosis was clustered in northern Iran. The incidence was maximum in the summer (34%) and at least in winter (16%). The months of May, June, July and August were the most susceptible months with a total of 3396 patients. In Local Moran's I, the cities of Minudasht, Kurdkuy, Bandar Ghaz and Galughah were identified as high-high, the cities of Lahijan, Astaneh Ashrafieh and Rasht as low-low and the shaft town was identified as high-low region. In the spatial scan, 10 classes were discovered, most of which were located in Golestan and Mazandaran, and only one was in Gilan. The first and most dangerous classes were in Golestan province. In a space-time scan, 4 classes were identified. The results obtained from the Moran index and spatial scan and space-time scan were confirmed by each other. Spearman showed a positive correlation between incidence of disease with evaporation, aspect, maximum temperature, height and mean temperature, and negative correlation with precipitation, moisture and vegetation. This study shows that in the north of Iran, we see an increase in the incidence of this disease from west to east. Brucellosis is higher in spring and summer in mountainous regions with warm and dry weather. This information can be used for the control strategy used by decision-makers in the field of health.
