مباني و شرايط حجيت آراي كيفري در دعاوي مدني

The Binding Effect of Criminal Res Judicata on Civil Litigations

قاعده حجيت راي قطعي كيفري در دعواي حقوقي كه از ديرباز تحت عنوان قاعده نفاذ در بين حقوق دانان محل بحث بوده است، اكنون در ماده 18 قانون جديد آيين دادرسي كيفري انعكاس يافته است. به موجب اين قاعده، اگر وقايع موثر در حل و فصل دعواي حقوقي قبلا در جريان دادرسي كيفري مورد بررسي قرار گرفته باشند و مفاد راي قطعي كيفري حاكي از اثبات يا نفي وقايع مزبور باشد، دادگاه حقوقي بايد از راي قطعي كيفري در خصوص موضوع تبعيت نمايد. نمونه اي از اجراي قاعده سابقا در ماده 227 قانون آيين دادرسي مدني در باب جعليت اسناد مقرر گرديده بود و اكنون ماده 18 قانون آ.د.ك. به عنوان يك قاعده كلي، راي قطعي كيفري كه موثر در ماهيت امر حقوقي باشد را براي دادگاه حقوقي لازم الاتباع معرفي نموده است. به نظر مي رسد كه راي كيفري موثر در ماهيت امر حقوقي مي تواند به صورت حكم يا قرار ماهوي نهايي باشد. مقصود از تاثير در ماهيت امر حقوقي نيز آنست كه وجود يا فقدان امور موضوعي مبناي دعواي حقوقي سابقا در قالب دادرسي كيفري احراز گرديده و مفاد راي قطعي كيفري براي اثبات يا نفي استحقاق خواهان در دعواي حقوقي كافي است. مبناي قاعده را نيز بايد در مباني عام حاكميت امر مختوم، حفظ نظم عمومي، ضرورت اجتناب از صدور آراي معارض و اختيارات گسترده مرجع كيفري در امر اثبات جستجو نمود.

The rule of binding effect of criminal judgment on civil litigation (Superiority of criminal judgments on civil judgments), which has always been the subject of dispute between jurists, is now reflected in Article 18 of the new Criminal Procedure Code. According to this rule, if the main facts of a civil lawsuit have already been dealt with during the criminal proceedings and the provisions of final criminal judgment indicate that the necessary facts are affirmed or denied, the civil court must comply with the final criminal judgment on the matter. An example of the rule has been previously enacted in Article 227 of the Civil Procedure Code as to the claim of forgery of documents and now, Article 18 of the Criminal Procedure Code as a general rule has recognized the binding effect of final criminal judgment affecting merits of the civil case before civil court. It seems that criminal judgment affecting the merits of civil case may be either judgment on merits or final writ. To have an effect on the merits of civil case means that the existence or absence of the underlying facts of civil case has already been evaluated in the criminal proceeding and the provisions of final criminal judgment are sufficient to substantiate or disprove the claimant in the civil case.