دستيابي به الگوي رفتاري باد در بادگيرهاي سنتي يزد بر اساس اندازه‌گيري بلند مدت عوامل اقليمي (نمونه موردي: بادگير خانه مرتاض)

Wind flow patterns in ancient wind catchers of Yazd based on a long term measurement (case study: Mortaz house

بادگيرهاي شهر يزد بعنوان نمونه‌ بارزي از صرفه‌جويي انرژي توسط طراحي ساختمان در اقليم گرم و خشك به شمار مي‌آيند، از اين رو بررسي و شناخت دقيق، كمي و عددي از نحوه عملكرد و الگوي رفتاري بادگيرها مي‌تواند به عنوان گامي موثر در دستيابي به راهكارهاي طراحي همساز با اقليم كمك نمايد. مقاله حاضر براساس مطالعات ميداني و اندازه‌گيري بلند مدت عوامل اقليمي مداخله‌گر در عملكرد بادگيرها بر روي يك بادگير سنتي در شهر يزد صورت گرفته است. در اين تحقيق نتايج حاصل از اندازه‌گيري بلند مدت مشخصات جريان باد در اطراف و داخل كانال‌هاي بادگير خانه مرتاض بعنوان نمونه موردي در بافت تاريخي شهر يزد به منظور بررسي نحوه عملكرد بادگيرها در به كارگيري انرژي باد به روشي كاملا جديد ارايه گرديده است. در اين روش يك ايستگاه هواشناسي محلي جهت استخراج اطلاعات اقليمي خرد اقليم منطقه مطالعاتي نصب و راه اندازي گرديده و بادگير مورد مطالعه به دستگاه‌ها و سنسورهاي اندازه‌گيري اقليمي مجهز شده است. نتايج مقايسه پروفيل سرعت جريان‌هاي خروجي از بادگير با پروفيل سرعت جريان باد محلي منطقه در گرمترين و سردترين روزهاي سال نشان دهنده هماهنگي بيشتر الگوي جريان هواي خروجي از بادگير با الگوي جريان باد محلي در اوقات گرم سال مي‌باشد. همچنين بررسي شدت وزش بالاي بادهاي تابستاني نسبت به بادهاي زمستاني منطقه و در پي آن افزايش سرعت جريانات داخل بادگير در فصول گرم سال نيز تاييد كننده عملكرد بهتر بادگيرها در ايجاد تهويه طبيعي در دوره‌هاي گرم سال است كه موضوع تهويه شبانه نيز در اين خصوص قابل بررسي مي‌باشد. تطبيق كالبدي بادگير مورد مطالعه با شرايط اقليمي منطقه نيز در اين تحقيق مورد بررسي قرارگرفته است. بر اين اساس جهت گيري بادگير نسبت به الگوي جريانات باد محلي به گونه‌اي است كه قابليت بادگير در بكارگيري 80 درصدي از بادهاي غالب منطقه در فصل تابستان را فراهم آورده كه در اين ميان 48 درصد از بادهاي غالب محلي را بادهاي مطلوب شامل مي‌شوند. لذا پژوهش حاضر با هدف ارايه الگوهاي رفتاري باد در بادگير مورد مطالعه سعي در بررسي تطبيقي همسازي بادگير با شرايط اقليم محلي را داشته است.

Windcatchers in Yazd are a prominent example of energy saving through building design in hot-arid climates. Therefore, careful quantitative and numeric study of their performance and behavior can be beneficial towards achieving climate-friendly solutions. this research is carried out based on field studies and long-term measurement of climatic factors in a traditional windcatcher in Yazd. In this study the results of long-term measurements of wind flows around and inside the windcatcher of Mortaz house as a sample in Yazd’s historical fabric are presented to examine its performance in utilizing wind energy. A local station for extracting micro-climatic data from the study region was installed and the windcatcher was equipped with devices and censors for climate data measurement. comparing the velocity profiles for the outward airflow of the windcatcher and the local wind flow in hottest and coldest days of the year indicated a higher conformity between the abovementioned airflows in the cooling period (hot days of the year). Furthermore, the higher velocity of winds in summer compared to winter in the region which causes increased airflow inside the windcatcher during the cooling season also indicates better performance during the cooling season compared to the heating season (cold days of the year). This also applies to ventilation during the night. Physical properties of the windcatcher were also compared with local climatic conditions. The orientation of the windcatcher allows it to receive 80% of dominant wind flows during summer, among which 48% are desired wind flows. therefore the goal of this paper is to present the pattern of wind behavior in the studied windcatcher in order to examine its conformity with local climatic conditions.