مطالعه تطبيقي كاركردهاي تمثيل با رويكرد بيان معنا در معماري ايراني

A Comparative Study of Function of Allegory in Expression of Meaning (With an emphasis on Iranian Architecture

پديده‌هاي موجود در عالم مراتب مختلفي از مادي تا معنايي دارند كه به صورت ظاهر و باطن يا «صورت» و «معنا» شناخته شده و بر اساس جهان‌بيني افراد ادراك مي‌شوند. در معماري نيز آثار كالبدي، محل تجلي معاني در سطوح مختلف مي‌باشند. بنابراين آنچه كه اهميت ويژه‌اي دارد، كسب آگاهي نسبت به چگونگي بيان معاني براي طراحان مي‌باشد. شيوه‌هاي مختلفي براي انتقال معنا در حوزه‌هاي ادبي و هنري وجود دارد كه تمثيل به‌عنوان يكي از اين روش‌ها مطرح است. هدف اين مقاله تبيين نقش تمثيل و كاربست آن در آثار معماري مي‌باشد. به اين منظور به ويژگي‌هاي مفهومي و ساختاري تمثيل در ساير حوزه‌ها پرداخته شده‌است تا با مطالعه‌اي تطبيقي، خلأ نظري و معرفتي كاربرد آن در زمينه معماري پر شود و راه براي خلق آثار معماري فاخر و درك معاني مستتر در كالبد‌هاي موجود هموارتر شود. اين مقاله كه به روش توصيفي، تحليلي و با رويكرد كيفي انجام يافته؛ به بررسي تطبيقي نحوه كاربرد تمثيل در ادبيات، هنر و معماري پرداخته است تا به پرسش اصلي درباره چگونگي نقش و كاربرد تمثيل در بيان معنا پاسخ دهد. نتايج تحليل‌ها نشان داد كه تمثيل، از طريق محسوس نمودن مفاهيم ذهني، نقش مهمي در ادراك‌پذير نمودن معنا در سطوح مختلف دارد. تمثيل در آثار معماري نيز با استفاده از تصاوير عيني، تصويري ذهني از مفاهيم، در انديشه مخاطب ايجاد مي‌كند كه اثري ماندگار در ذهن خواهد داشت. همچنين يافته‌ها حاكي از آن است كه تمثيل با نقشي متمايز از نمادها و نشانه‌ها، كه كاركرد انتزاعي‌تري دارند، با عينيت‌بخشي و تصويرسازي مفاهيم عميق و با داشتن قابليت مهم «استدلال‌پذيري» سبب درك معاني با به‌كارگيري قوه عقل مي‌شود. مهم‌ترين تمثيل‌هاي به كار رفته در معماري ايراني، اصل توحيد را به مثابه بالاترين مرتبه حقيقت و معنا بيان مي‌كنند

Every phenomenon in the world has various levels of meaning, from material to spiritual meaning, which are known as appearance and inwardness or “form” and “semantic features” and are perceived according to individuals’ worldview. In architecture, buildings indicate the meanings at different levels. So what is of particular importance for designer is to gain an understanding of various ways to express meanings. Allegory is one of the various ways to express meanings in the disciplines of literature and art. The present study aims to explain the role of allegory and its application in architecture. To this end, the conceptual and structural properties of allegory in other fields are investigated to fill the theoretical and epistemological gap of its application in architecture using a comparative study. This is also helpful in paving the way to create magnificent buildings as well as in understanding the meanings latent in buildings more deeply. The present study is descriptive, analytical and qualitative research in which the applications of allegory in literature, art, and architecture are compared to answer the key question of what the role of allegory in the expression of meaning. The results of the analyses showed that the allegory plays a key role in the perception of meanings at different levels by making mental concepts more tangible. In architecture, using objective images, allegory creates the intellectual and mental images of the concepts in the audience’s mind and such images have a long lasting effect on the mind. The findings also suggest that the allegory, with a role different from symbols and signs, which have a more abstract function, objectifies and visualizes deep meanings and thereby enabling individuals to understand the meanings using their reasoning. The most important allegories used in Iranian architecture express the monotheism as the highest level of truth and meaning.