عوامل مؤثر بر شكل‏گيري طبقات فقير در ايران (رويكرد داده‌هاي شبه تابلويي)

فقر به عنوان يكي از معضلات اجتماعياقتصادي، مانع از رسيدن جوامع به رشد و توسعه پايدار مي‌شود. از اين رو، كاهش فقر يكي از اهداف كشورهاي در حال توسعه به شمار مي‌آيد. لازمه اجراي سياست‌هاي كاهش فقر، شناخت فقر و عوامل مؤثر بر آن است. لذا در اين مطالعه، ابتدا خط فقر نسبي در سطح استان و به تفكيك شهر و روستا، با روش 50 درصد ميانگين مخارج خانوار و استفاده از ريز داده‌هاي طرح هزينهدرآمد مركز آمار ايران براي 38303 خانوار در سال 1392 محاسبه شد. سپس بر اساس خط فقر محاسباتي، خانوارهاي فقير شناسايي و تحليل داده‏اي شدند. پردازش اوليه داده‏ها نشان داد كه در برنامه‏هاي فقر زدايي بايد به مسئله آمايش سرزمين توجه شود. در مرحله بعد، الگوي مورد مطالعه، جهت بررسي عوامل مؤثر بر احتمال ورود يا خروج از چرخه فقر با روش حداكثر درستنمايي برآورد شد. نتايج برآورد مدل لاجيت داده‌هاي شبه تابلويي با اثرات تصادفي، نشان داد كه زن بودن سرپرست خانوار اثر معناداري بر فقر دارد. متغيرهاي سال‌هاي تحصيل و وضعيت درآمدي سرپرست خانوار، تعداد افراد باسواد و تعداد افراد شاغل خانوار اثري معنادار بر احتمال خروج از فقر دارند. بين بعد خانوار و احتمال فقير شدن، رابطه مستقيم وجود دارد. هم‏چنين بين زندگي در مناطق شهري و احتمال فقير شدن نيز رابطه مستقيم وجود دارد. تاثير سن سرپرست خانوار بر فقر U شكل بوده ‏است. يعني در سال‌هاي جواني و ميان‏سالي احتمال خروج از فقر وجود دارد در حالي ‏‏كه با ورود به دوران پيري احتمال قرارگيري در دايره فقر افزايش مي‏يابد. بنابراين، پيشنهاد مي‌شود كه در برنامه‏هاي فقرزدايي به افراد مسن به ويژه زنان سرپرست خانوار كم درآمد و بدون درآمد توجه ويژه‏اي شود.