بررسي شيوه هاي بازنمايي مرثيه هاي شاهنامه با تأكيد بر عنصر «عاطفه»

جاودانگي شاهنامه مرهون بازنمايي «منِ عاطفي» از نوع فرديتهايي عاليست كه در پيوند با اساطير در نظام معنايي سترگ و رازآلود توصيف شده است. منِ عاطفي نشان از هويت هر فردست. منِ عاطفي در سوگ بيشتر بازنمايي ميشود؛ زيرا عواطف بجوش آمده در مراثي، محل مناسبي براي ارزيابي منِ بازتاب يافته در آنست. موضوع مقالۀ حاضر، بررسي بازتاب منِ عاطفي در مرثيه هاي شاهنامۀ فردوسيست. پس از تبيين چهارچوب پژوهش و مشخص ساختن انواع منِ عاطفي ـ كه براساس علم روانشناسي بسه صورتِ «من محدود بشري»، «منِ اجتماعي»، «منِ متعالي» نمود مييابد ـ مرثيه هاي مندرج در شاهنامه بصورت موردي تحليل شده است. حاصل آنكه در شاهنامه، سوگواري مردان بيشتر از سوگواريهاي زنان بازتاب يافته است. فردوسي شاهنامه را سرشار از اخلاق و معنويت سروده و چنينست كه منِ عاطفي متعالي در شاهنامه، بويژه در كنشهاي رفتاري رستم و سياوش و فريدون و گاهي رودابه، ديده ميشود. عموماً تورانيان سه واكنشِ «خشم و نفرت»، «گناه و نوميدي»، «انكار و دريغ» را در سوگ عزيزان خود نشان داده اند كه بازتاب منِ محدود آنانست؛ در مراثي ايرانيان، «من اجتماعي» و «من متعالي» بيشتر بازنمايي شده است. همسويي من هاي بازتاب شده با شخصيتهاي شاهنامه، نشان از موفقيت فردوسي در داستانپردازي و حقيقت پذيري دارد.