بررسي سبك‌شناسي نسخۀ خطي منحصربفرد جوامع‌الانشاي حسين هروي

جوامع الانشاء اثر حسين هروي مهمترين كتاب ديواني باقي مانده از عصر سلطان حسين بايقراي ثاني است. از خلال اين اثر منشيانه ميتوان تحولات دستگاه ديوانسالاري و مسائل مترتب بر آن را در واپسين دورۀ عصر تيموريان شناسايي كرد. اين اثر آگاهي هاي ادبي و تاريخي ارزشمندي از اوضاع ديواني پرآشوب اواخر عهد تيموري كه در زمرۀ بارورترين ادوار فرهنگي در طول عصر تيموريان نيز به شمار ميرود، پيش روي خواننده ميگذارد. نسخۀ منحصربه فرد جوامع الانشاء كه تك نسخۀ آن به شمارۀ 4301 در كتابخانۀ نورعثمانيۀ تركيه نگهداري ميشود ، تاكنون به زيور طبع آراسته نشده و از هويت حسين هروي (صاحب اثر) جز همين نام چيزي ديگر نميدانيم؛ زيرا نام و نشاني از او در هيچيك از متون آن عصر ديده نميشود. بررسي خصايص سبكي اين اثر نشان ميدهد مقدمۀ نامه ها سرشار از آرايه هاي ادبي و انواع و اقسام صنايع بياني و بديعي است و متن نامه ها اندكي ساده تر از آغاز نامه هاست. مهمترين ويژگيهاي زباني جوامع الانشاء وفور لغات تركي و مغولي و عربي و اصطلاحات و عبارات و جمعهاي مكسر عربي است. ادبيت نامه ها نيز مرهون استفادۀ نويسنده از انواع كنايات و سجع و موازنه و جناس و واج آرايي و تضاد و تنسيق الصفات و امثال و اشعار فارسي و عربي و تلميحات است. در حيطۀ مختصات فكري نيز جبرباوري و مشرب صوفيانۀ صاحب اثر در تعدادي از نامه ها مشهود است.