تعيين ارزش غذايي و ظرفيت پاداكسايشي اندام‌هاي مختلف دو گونه والك ايراني (Allium akaka S.G. Gmelin و Allium elburzense W.) در شرايط اقليمي رويشگاه‌هاي مختلف و مزرعه

والك يكي از سبزي هاي بومي ايران است كه چندين گونه از جنس آليوم و زيرجنس ملانوكروميوم را شامل مي شود. اين تحقيق با هدف بررسي ارزش غذايي و ظرفيت پاداكسايشي اندام هاي مختلف هشت جمعيت وحشي از دو گونه والك ايراني (Allium akaka S.G. Gmelin و Allium elburzense W.) در اقليم هاي مختلف انجام شد. نتايج نشان داد مقدار پتاسيم و كلسيم در رويشگاه اصلي مورد مطالعه، به ترتيب به‌ميزان 182 تا 432 و 159 تا 252 (mg/100g) و در مزرعه نيز به ترتيب 311 تا 533 و 193 تا 243 (mg/100g) به دست آمد. مقدار فنل كل به ميزان 1.73 تا 2.57 (g AGE/kg FW)، مقدار اسيد آسكوربيك به ميزان 6.08 تا 8.11 (mg/100g FW) و ظرفيت پاداكسايشي در بازه 2.13 تا 3.02 (g AAE/kg FW) در مزرعه به دست آمد؛ در حالي كه ميزان اين تركيبات در رويشگاه اصلي به ترتيب در بازه 1.95 تا 2.52(g AGE/kg FW)، 6.15 تا 8.94 (mg/100g FW) و 1.85 تا 3.07 (g AAE/kg FW) بود. ضرايب همبستگي كانونيك نشان دادند كه با افزايش ارتفاع از سطح دريا، pH خاك و كاهش ميانگين دما، مقدار عناصر روي، آهن و پتاسيم افزايش يافت، كه منجر به افزايش تركيبات دفاعي گياه، از جمله فنل ها و در نتيجه ظرفيت پاداكسايشي كل شد. همچنين نتايج نشان داد كلسيم، پتاسيم، منيزيم و روي بيشترين اثر را بر سنتز اسيد آسكوربيك، فنل ها و ظرفيت پاداكسايشي، نسبت به ساير عناصر داشتند. بر اساس نتايج بارهاي كانونيك، تمام فراسنجه هاي محيطي بر ارزش غذايي و ظرفيت پادكسايشي بافت والك اثرگذار بودند كه بررسي هركدام از آنها به تنهايي و يا چند مورد از آنها، منجر به نتيجه مطلوب نمي‌گردد و تمام اين عوامل در كنار يكديگر، شرايط موجود گياه را توجيه مي كنند.