بررسي خصوصيات رويشي، عملكرد و تركيبات اسانس دو گونه دارويي، پونه‏ساي ايراني (Nepeta kotschyi var. persica) و پونه‏ساي انبوه (N. glomerulosa)

دو گونه پونه‏ساي ايراني Nepeta kotschyi var. persicaو پونه‏ساي انبوه N. glomerulosa از گونه‏هاي دارويي بومي ايران بوده كه حاوي تركيبات دارويي به ويژه نپتالاكتون مي باشند. اين مطالعه در راستاي اهلي كردن اين دوگونه در شرايط مزرعه‏اي طي سال‌هاي 1396 و 1397 در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا شد. صفات مورد بررسي شامل خصوصيات مورفولوژيك، عملكرد محصول و كميت و تركيبات اسانس بود. نتايج نشان داد كه وزن‏تر و خشك كل در گونه ايراني (به ترتيب 9954 و 3152 كيلوگرم در هكتار) به طور قابل ملاحظه اي بيش‌تر از گونه ‏انبوه ( به ترتيب 2858 و 990 كيلوگرم در هكتار) بود. درصد و عملكرد اسانس در گونه‏ ايراني به ترتيب 2.12 درصد و 48.35 كيلوگرم در هكتار بود؛ درحالي كه اين مقادير در گونه ‏انبوه به ترتيب 1.42 درصد و 7.39 كيلوگرم در هكتار بود. نتايج آناليز تركيبات اسانس نشان داد كه مجموع ايزومرهاي نپتالاكتون در گونه ‏ايراني بيش‌تر از گونه ‏انبوه و به ترتيب 94.57 و 38.68 درصد بود. در مجموع با توجه به عملكرد اندام هوايي و اسانس از يك سو و درصد نپتالاكتون در اسانس از سوي ديگر، برتري گونه‏ ايراني نسبت به گونه‏ انبوه كاملا چشمگير بود؛ لذا مي توان گونه پونه ساي ايراني را به عنوان يك منبع ارزشمند جهت تامين تركيب اصلي اين گياه يعني نپتالاكتون براي صنايع دارويي در شرايط كشت مشابه اين مطالعه توصيه نمود.