فهم مسأله محور قرآن مبتني بر رويكرد سازه‌گرايي واقع‌گرايانه

مراجعه به قرآن از نظرگاه مسائل و پيش‌فهم‌هاي خواننده در مقابل تأكيد بر درك دلالت اصلي متن، يك دوقطبي تقليل‌گرايانه را در مقوله فهم قرآن رقم زده است كه طرفداران هر دو قطب را از بهره‌مندي از ظرفيت‌هاي قطب ديگر باز داشته است. در پژوهش حاضر با هدف برون‌رفت از دوقطبي مذكور، نظريه سازه‌گرايي واقع‌گرايانه مورد استفاده قرار مي‌گيرد. سازه‌گرايي واقع‌گرايانه رويكردي در معرفت‌شناسي است كه شكل‌گيري معرفت را مبتني بر دو پايه نظرگاه فاعل شناسا و واقعيت‌هاي عيني ساماندهي مي‌كند. استفاده از اين نظريه در فهم قرآن، از يك سو امكان ساخت سازه‌هاي شناختي از قرآن را متناسب با مسائل و نظرگاه خواننده فراهم مي‌كند و از ديگر سو بدون گرايش به نسبي‌گرايي، برداشت‌هاي مسأله‌محور را در محدوده دلالت متن ساماندهي مي‌كند. بررسي دو آيه داراي ظرفيت‌هاي دلالي مختلف در اين مقاله مبتني بر روي‌آورد سازه‌گرايي واقع‌گرايانه، نشان مي‌دهد كه در فرايند فهم مسأله‌محور قرآن، بين دو مؤلفهمسائل و نظرگاه‌هاي خواننده و گستردگي ابعاد متن هم‌بستگي تام وجود دارد؛ به گونه‌اي كه هر چه مسائل و نظرگاه‌هاي خواننده متنوع‌تر باشد، امكان راهيابي به ابعاد بيشتري از متن مهيا مي‌شود و هر چه ابعاد دلالي فرازهايي از قرآن گسترده‌تر باشد، امكان به كارگيري مسائل و نظرگاه‌هاي بيشتري در فهم آن فراز وجود دارد.