واكاوي هنر ناپسند از ديدگاه نهج‌البلاغه به عنوان شاخصي براي تعيين چارچوب‌هاي هنر در تمدن نوين اسلامي

به منظور تعيين چارچوب و ويژگي‌هاي هنر در تراز تمدن نوين اسلامي، لازم است معيارها و ملاك‌هايي براي سنجش ميزان همخواني آثار هنري با انديشه‌ها و رويكردهاي اسلامي وجود داشته باشد. هدف اصلي اين پژوهش يافتن «نبايدهاي هنر» در تمدن نوين اسلامي است و سؤال اصلي‌اش اين است كه كدام نوع از هنرها در نگاه امام علي(ع) مورد مذمت واقع شده و در تمدن نوين اسلامي نبايد به آن‌ها پرداخته شود؟ به همين منظور، گفتار و نوشتار امام علي(ع) در نهج‌البلاغه مورد واكاوي قرار گرفت تا نگاه ايشان _ كه در واقع همان نگاه اسلام به موضوعات است_ در زمينه هنر استخراج گردد. با عنايت به اين‌كه هنر و آثار هنري به مفهوم امروزي‌اش در صدر اسلام كاركرد محدودي داشته است، با روش توصيفي و با تحليل كلام ايشان، هشت روايت كه مشخصاً با نگاه سلبي به حيطه‌هاي هنر ناپسند و مذموم پرداخته بود، احصا شد و در چهار گروه، دسته‌بندي گرديد تا به عنوان شاخصي براي تعيين چارچوب‌هاي هنر در تمدن نوين اسلامي مورد بهره‌برداري قرار گيرد. اين چهار گروه هنر مذموم و ناپسند عبارتند از هنر به مثابه ابزار تكبر و فخرفروشي، هنر فريب‌دهنده و گمراه‌كننده، هنر مبتني بر دنياطلبي و نهايتاً هنر عامل گناه و هوسراني. چنانچه با معيار اجتناب از هنرِ نكوهش‌شده توسط حضرت امام علي(ع) به آثاري كه امروزه ذيل هنر اسلامي مطرح شده‌اند، بنگريم، شايد بخشي از آن‌ها جزو آثار هنري مذموم قرار گيرند و با اين روش مي‌توان باب تازه‌اي در تعالي محتواي هنر اسلامي و احصاي هنجارهاي هنر در تمدن نوين اسلامي گشود.