واكاوي رابطه ويژگي‌هاي برخالي مقطع دره‌ها با سازندهاي زمين‌شناسي درحوزه آبخيز دشت يزد-اردكان

توصيف كمي نيمرخ دره‌ها در تشخيص ويژگي‌هاي ژئومورفولوژيك و پويايي آن‌ها به منظور جداسازي فرآيندهاي مختلف تشكيل آن ها، مفيد است. بدين منظور، مقاطع طولي و عرضي تعداد 15 دره‌ در سه سازند زمين‌شناسي كهر، آهك تفت و گرانيت شيركوه در حوزه‌آبخيز دشت يزد اردكان مورد بررسي قرار گرفت. در بررسي مورفولوژي دره‌ها، از مطالعه ويژگي‌هاي برخالي ‌آن‌ها در كنار توابع رياضي و دو شاخص نسبت پهناي كف دره به عمق دره Vf و عرض دره در رأس Fr استفاده شد. ميانگين شاخص نسبت Vf، به ترتيب در سه سازند كهر، گرانيت شيركوه و آهك تفت، 5.56، 3.52 و 1.38 محاسبه شد. هم‌چنين ميانگين شاخص Fr نيز در اين سه سازند، به ترتيب 0.07، 0.12 و 0.17 به دست آمد كه نشان‌دهنده ناهمساني در تركيب سنگ‌شناسي و وضعيت ساختاري درها مي‌باشد. نتايج نشان داد كه گرايش شكل دره، از سازند كهر به سمت آهك تفت، از پروفيل U شكل به سمت V شكل است. به علاوه، نيمرخ‌هاي با انحناي كمتر با توابع خطي و دره‌هاي با انحناي طولي بيشتر با توابع چند جمله‌اي برازش بهتري نشان دادند. در ادامه، واكاوي چندبرخالي مقاطع عرضي دره، با بهره گيري از ابعاد عمومي Dq و طيف تكنيكي f(αq) نشان داد كه اين مقاطع از ماهيت تك‌برخالي به چند‌برخالي در گذر هستند. در اين ميان هيچ يك از مقاطع دره در سازند آهك تفت ويژگي چند‌برخالي ندارد. در تعدادي از مقاطع عرضي دره دو سازند گرانيت شيركوه و كهر، رويكرد چندبرخالي مناسب‌تر به نظر مي‌رسد. زيرا ممكن است شاخص هاي برخالي بسته به موقعيت و مكان متفاوت باشند. بنابراين، تحليل چند برخالي شاخصي مناسب براي ارزيابي پيچيدگي‌هاي موجود در مقاطع دره است و قادر به تبيين ويژگي هاي بيشتري از دره و خصوصيات هيدرولوژيك و ژئومورفولوژيك حوزه‌آبخيز است.