تحليل نظام‌ مند پژوهش ‌هاي حوزه خط‌ مشي‌گذاري سلامت در كشورهاي در حال توسعه : رهنمود هايي براي پژوهشگران

علي‌رغم توسعه مباني نظري تحليل از سياست‌گذاري عمومي در حوزه سلامت كشورهاي توسعه يافته و استفاده فراگير از آن، كاربست اين مباني در كشورهاي در حال توسعه در مرحله ابتدايي به سر مي برد. در اين مقاله بر مبناي مرور روايتي مقالات منتشرشده در حوزه تحليل از سياست‌گذاري سلامت در اين كشورها بين سال هاي 1994 تا 2017، گستره موضوعي، رويكرد روش شناسانه و رويكرد تحليلي مورد استفاده پژوهشگران بررسي و تحليل شده اند. هدف از تدوين اين مقاله آن است كه از طريق نشان دادن نقاط ضعف روش شناختي و رويكرد تحليلي مقالات و تشويق پژوهشگران حوزه سياست‌گذاري سلامت كشور به انجام پژوهش هاي بيشتر در اين زمينه، به توسعه اين حوزه نظري كمك كند. براي اين كار مقالات بر اساس ۵ اولويتِ جستجو شناسايي و موارد منطبق با معيارهاي ورود، شامل مجموعاً ۱۵ پژوهش انتخاب، مطالعه و تحليل شدند. مقالات به لحاظ تعداد كم و به لحاظ گستره موضوعي متنوع بودند. اكثر مطالعات فارغ از بررسي چرايي تغيير سياست‌ها به توصيف روايت وار رويدادها، ايجاد نظم مفهومي ميان عوامل تأثيرگذار و يا آزمون مجموعه‌اي از فرضيات بسنده كرده بودند. به لحاظ روش شناسي نيز عمده پژوهش‌ها در قالب مطالعه موردي و بر روي يك سياست خاص انجام شده و طرح پژوهش داراي نواقص زيادي بود. به لحاظ رويكرد تحليلي نيز اكثر مطالعات از نوع توصيفي تحليلي بوده و به جاي تبيين فرايند عمدتاً بر توصيف رويدادهاي تاريخي و آزمون فرضيات تمركز كرده بودند. اين در حالي است كه درك عميق موقعيت ها و چگونگي شكل‌گيري سياست ها و پيامدهاي حاصل از آن به ‌واسطه تبيين پديده تغيير سياست مي‌تواند به تقويت تدوين و اجراي سياست‌ها كمك كند. بررسي اين مطالعات نشان داد كه تلاش هاي صورت‌گرفته تاكنون به لحاظ روش شناسي و رويكرد تحليلي براي تبيين تغييرات سياست در حوزه سلامت اين كشورها بسيار محدود بوده است؛ به گونه اي كه درك پديده سياست‌گذاري در اين كشورها به طرح ريزي پژوهش هاي عميق كيفي براي توسعه نظريه هاي موجود يا ارائه نظريه هاي جديد يا قدرت تبيين كنندگي بالا نياز دارد. نتايج به‌دست‌آمده از اين پژوهش پژوهشگران را به مطالعه سياست‌گذاري به عنوان يك پديده بسيط با بهره‌گيري حداكثري از رويكردهاي پژوهش استقرايي براي حركت به سمت توسعه مدل هاي نظري جديدتر با قدرت تبيين كنندگي بالاتر يا تلاش براي بومي سازي نظريه هاي موجود براي تبيين دقيق تر تغييرات سياست سلامت در كشور رهنمون مي سازد.