بررسي تطبيقي شهادت خويشاوندان در فقه اماميه و حنفيه

يكي از شرايط پذيرش شهادت، عدم وجود «تهمت» است. تهمت به اين معناست كه گمان جلب منفعت يا دفع ضرر از سوي شاهد به سبب شهادت وي ايجاد شود. پرسش اصلي اين مقاله اين است كه آيا شهادت خويشاوندان باعث به وجود آمدن چنين اتهامي مي‌شود تا شهادت آنها نسبت به يكديگر، قابل پذيرش نباشد؟ در رابطه با قبول يا عدم قبول شهادت خويشاوندان در بين فقهاي شيعه، شش ديدگاه وجود دارد: برخي به سبب وجود تهمت، شهادت بستگان را مطلقاً مردود دانسته‌اند؛ گروهي ديگر نسبت به پذيرش شهادت ساير بستگان اتفاق نظر داشته و در پذيرش شهادت زوجين و پدر و فرزند نسبت به يكديگر اختلاف كرده‌اند؛ گروه سوم، حكم به قابل قبول بودن شهادت تمام خويشاوندان ـ‌به جز زوجين‌ـ نموده‌اند؛ دسته ديگر نيز بر اين اعتقادند كه شهادت خويشاوندان مطلقاً قابل استماع است، اما با اين شرط كه علاوه بر شهادت آنها، شهادت ديگري نيز به عنوان ضميمه وجود داشته باشد؛ گروهي نيز پذيرش يا عدم پذيرش را به رأي قاضي موكول كرده‌اند و بعضي هم با استناد به اطلاق آيات و روايات باب شهادت، آن را به طور مطلق و بدون لحاظ نمودن شرط يا قيدي مسموع مي‌دانند. فقهاي حنفي نيز تهمت را جزو شروط اداي شهادت دانسته و بر آن اتفاق نظر دارند. در رابطه با شهادت خويشاوندان، اكثر آنها حكم به عدم پذيرش شهادت پدر و فرزند نسبت به يكديگر نموده‌اند و نسبت به شهادت زوجين اختلاف نظر دارند و شهادت ساير بستگان را مورد قبول مي‌دانند.