بررسي تطبيقي سياست خارجي كماليست‌ها و پساكماليست‌ها در جمهوري تركيه

ابرگفتمان كماليسم، كه از دل آن گفتمان غرب‌گرايي در سياست خارجي برآمد براي حدود 80 سال بر سياست خارجي تركيه حاكم بود. اما تكوين پادگفتمان ديگري با نام پساكماليسم، موجب شكل‌گيري گفتمان ديگري در سياست خارجي شد كه مي‌توان آن را پيرامون‌گرايي خواند. مدرنيزاسيون به عنوان دال مركزي كماليسم در كنار دال‌هاي ديگري همچون لائيسيم، تركيه را به اتخاذ يك سياست خارجي غرب‌گرايانه و همكاري و همگرايي با اروپا سوق داد. اما تحولات اجتماعي و سياسي كه از دههٔ 1990 آغاز شده بود، به قدرت‌يابي گفتمان پساكماليسم با دال مركزي اسلام‌گرايي بروكراتيك در سال 2002 منجر شد. كه اين تغيير و تحول گفتمان جديد تركيه را واداشت تا حدودي از يك‌سونگري غرب‌گرايانه خود در سياست خارجي بكاهد و متوجه مناطق پيراموني‌اش شود. سؤال اساسي مقاله اين است كه آيا با قدرت‌يابي پساكماليست‌ها تغيير معناداري در سياست خارجي تركيه رخ داده يا صرفاً تعديلات كوچكي در رويكرد سياست خارجي اين كشور پديد آمده است؟ در پاسخ، فرضيه مقاله اين است كه گفتمان كماليسم در اساس با پساكماليسم متفاوت است، از اين رو با قدرت‌گيري گفتمان جديد، تغييرات مهمي در سياست خارجي تركيه پديد آمده است و اين تغييرات از طريق رويكرد تطبيقي در سه مورد اتحاديه اروپا، خاورميانه و مسئلهٔ فلسطين نشان داده شده است. البته اين گفتمان نوپديد نمي‌تواند به يك‌باره در ابعاد داخلي و خارجي، از گفتمان هژمونيك پيشين با قدمت هشت دهه به يكباره بگسلد. رويكرد پساكماليسم هم‌اكنون در مراحل جنيني و تكوين خود است و از اين رو در عمر كوتاه حكومت حزب عدالت و توسعه شاهد تغييراتي در درون پساكماليسم و رويكردهاي اتخاذي هستيم و همان‌گونه كه در مطالعات موردي نشان داده شده شواهد مهمي از تغيير در سياست خارجي تركيه هم‌اكنون نيز قابل مشاهده است.