تبيين ناسازگاري‌هاي ميان معرفت ‌شناسي عام پلانتينگا با معرفت ‌شناسي ديني وي

اگر بر مبناي اين فرض كه فروع يك نظريه بايد با اصل آن سازگار باشند به سراغ نسبت ميان معرفت‌شناسي عام و معرفت‌شناسي ديني پلانتينگا برويم، درمي‌يابيم بسياري از دعاوي مناقشه‌برانگيز پلانتينگا در قلمروي معرفت‌شناسي ديني (كه به نظريه‌ي پايه‌بودن باور به خدا مشهور است) با معرفت‌شناسي عام او كه در قالب نظريه‌ي تضمين يا ضمانت تبلور يافته است، ناسازگاري‌هايي دارد؛ به‌نحوي كه به‌دشواري مي‌توان پذيرفت دعاوي يادشده بتواند از نظريه‌ي تضمين يا ضمانت به دست آيد. اهم موارد دلالت‌كننده بر ناسازگاري كه در اين مقاله بررسي شده‌اند، عبارت‌اند از: الف) نظريه‌ي معرفت‌شناسي عام پلانتينگا مدعي است با كاركرد صحيح قواي معرفتي مي‌توان به باورهاي به احتمال بسيار صادق دست يافت، ولي محصول كاركرد صحيح حس خداشناسي را باورهاي يقيني و پايه مي‌داند؛ ب) در معرفت‌شناسي عام، از ضمانت‌داشتن باور، صادق‌بودن آن را نتيجه مي‌گيرد، ولي به‌زعم او، در باورهاي ديني، صدق باور، ضمانت آن را به بار مي‌آورد؛ ج) براساس نظريه‌ي كاركرد صحيح، اگر قوه‌اي فعليت نيابد، كاركرد صحيح خود را از دست مي‌دهد و به باور صادق مؤدي نخواهد بود، ولي در كاركرد حس خداشناسي احتمال دارد قوه‌ي فعليت‌نيافته، كاركرد صحيح و طبيعي داشته باشد و به باور صادق مؤدي شود؛ د) ساختار تجربه‌ي ديني، از تجارب عام متفاوت است؛ ه) عنصر وضعيت مناسب در باورهاي عام نقش بسزايي ندارد، ولي در باورهاي ديني موجب توليد باور خطاناپذير مي‌شود.